Το χαμένο ηθικό πλεονέκτημα της Ευρώπης

Τα γερμανικά μέσα και σήμερα βγαίνουν με κεντρικό θέμα τη Μόρια και την ευθύνη της ΕΕ και της Γερμανίας. Πολυσέλιδο αφιέρωμα, το οποίο υπογράφουν 16 δημοσιογράφοι για το χρονικό της προσφυγικής κρίσης και ειδικότερα στο πώς οδηγηθήκαμε στα ασφυκτικά γεμάτα προσφυγικά κέντρα των ελληνικών νησιών και τη Μόρια παρουσιάζει το περιοδικό Der Spiegel. Το αφιέρωμα παρουσιάζει μαρτυρίες προσφύγων και αναφέρεται σε βασικά στατιστικά στοιχεία της προσφυγικής κρίσης, ενώ καταγράφει και απόψεις πολιτικών, εξηγώντας πώς και γιατί φτάσαμε στην καταστροφή της Μόριας.

Το Der Spiegel αφιερώνει επίσης το κύριο άρθρο του στη Μόρια με τίτλο «Ηθική χρεοκοπία» σχολιάζοντας: «Μόρια. Μια τόσο μικρή λέξη. Πέντε γράμματα που έχουν τη δύναμη να καταστρέψουν το αυτοείδωλο των Ευρωπαίων. Ή για να είμαστε πιο ακριβείς, το αυτοείδωλο εκείνων των Ευρωπαίων που ταυτίζονται με τις θεμελιώδεις αξίες της ΕΕ. Μεταξύ αυτών, στην πρώτη θέση βρίσκεται ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων (…) Όταν ξέσπασε η φωτιά στη Μόρια, στα βίντεο που αναρτήθηκαν στο διαδίκτυο, άνθρωποι μέσα στον πανικό φώναζαν "Βye bye Moria!". Ας ελπίσουμε ότι είχαν δίκιο. Το προσφυγικό κέντρο με τις επαίσχυντες συνθήκες πρέπει να εξαφανιστεί. Όχι μόνο γιατί οι αιτούντες άσυλο ζουν εκεί υπό άθλιες συνθήκες κι επειδή η Μόρια αποτελεί ηθική χρεοκοπία. Αλλά και για το συμφέρον των Ευρωπαίων. Πώς θα παρουσιάζεται μελλοντικά ως δύναμη στη διεθνή σκηνή η ΕΕ; (...) Κάθε αυταρχικός ηγέτης θα μπορούσε να πει: φροντίστε αρχικά εσείς να έχουν νερό και ηλεκτρικό στα παιδιά που ζουν σε σκηνές! Αν η Ευρώπη θέλει να διαδραματίσει διεθνώς ηγετικό ρόλο, δεν πρέπει να χάσει την ηθική αξιοπιστία της (…) Eπιπλέον η ΕΕ χρειάζεται επιτέλους μια συνεκτική πολιτική ασύλου και μετανάστευσης. Γιατί όσο υπάρχουν πόλεμοι και φτώχεια, κι άλλοι άνθρωποι θα προσπαθούν να έρθουν στην Ευρώπη (…) Την επόμενη εβδομάδα η πρόεδρος της Κομισιόν θέλει επιτέλους να παρουσιάσει μια πρόταση για ένα ευρωπαϊκό σύστημα ασύλου. Σχεδόν κανείς δεν πιστεύει ότι θα έχει επιτυχία. Στο πεδίο αυτό η ΕΕ δεν φημίζεται για τις αλληλέγγυες λύσεις. Ένα είναι όμως σίγουρο: το σύστημα δεν μπορεί να παραμείνει τόσο απάνθρωπο όσο είναι σήμερα».

150 πρόσφυγες ίσον «κανένας»

Aπό την πλευρά της η Süddeutsche Zeitung παρατηρεί: «Δεν είναι μόνο το προσφυγικό, στο οποίο η ΕΕ των 27 κρατών-μελών δείχνει αδυναμία μετατροπής των αξιών της σε συγκεκριμένη πολιτική. Το ίδιο βλέπει κανείς στη διαμάχη για μια κοινή στάση απέναντι στην Κίνα, στη συζήτηση για το πώς πρέπει να υποστηριχθεί το δημοκρατικό κίνημα στη Λευκορωσία ή στο ερώτημα αν και πώς η πληρωμή των χρημάτων από το ταμείο για την πανδημία θα συσχετιστεί με τον σεβασμό του κράτους δικαίου. Μόνο σε ένα θέμα καταλήγουν εύκολα σε συμφωνία: στο Brexit. Σε ό,τι αφορά την προστασία της εσωτερικής αγοράς, δηλαδή την προστασία των οικονομικών συμφερόντων, ουσιαστικά δεν υπάρχουν διαφωνίες μεταξύ των κρατών-μελών  (…) Για την πολιτική ασύλου χρειάζεται τα 27 κράτη να συμφωνήσουν -γιατί θέλουν, όχι γιατί μπορούν. Όταν τα κράτη δεν ενεργούν, αυτό δεν οφείλεται συνήθως στην ανικανότητα δράσης που συχνά επικαλούνται, αλλά στο ότι δεν βλέπουν κανένα νόημα στο να ενεργήσουν από κοινού ή δεν θέλουν να πληρώσουν το τίμημα. Είτε το πολιτικό, είτε το οικονομικό είτε και τα δύο (…) Ωστόσο αυτό για το οποίο δεν θα πρέπει να γίνει κανένας συμβιβασμός εντός των ευρωπαϊκών συνόρων αναφέρεται ρητά στο άρθρο 2 της ΣΕΕ: „Η Ένωση βασίζεται στις αξίες του σεβασμού της ανθρώπινης αξιοπρέπειας (….) και του σεβασμού των ανθρώπινων δικαιωμάτων“»

Αλλά και στις τοπικές εφημερίδες το θέμα που κυριαρχεί είναι η Μόρια. Η Stuttgarter Zeitung σημειώνει: «Αναλογικά με τις γερμανικές δυνατότητες, ο γερμανός υπ. Εσωτερικών Χορστ Ζεεχόφερ αποφάσισε να κάνει μια πρόταση, η οποία μοιάζει μάλλον με πολιτικό φύλλο συκής παρά με πραγματική βοήθεια. 100 με 150 πρόσφυγες, πιθανώς ασυνόδευτα παιδιά και νέοι, θα έρθουν στη Γερμανία. Σε αυτό το πλαίσιο είναι άνευ σημασίας ποιες χώρες συμμετέχουν και με ποια ποσοστά. Γεγονός είναι ένα: η ισχυρότερη χώρα της  ΕΕ δέχεται το πολύ 150 άτομα σε σύνολο 12.000 αστέγων. Με άλλα λόγια: κανέναν».

Λύση για τα ελληνοτουρκικά η Χάγη;

Την άποψη του Γκίντερ Ζόιφερτ, διευθυντή του Κέντρου Τουρκικών Σπουδών του Βερολίνου για την ελληνοτουρκική διένεξη αναφορικά με τον φυσικό πλούτο της Αν. Μεσογείου παρουσιάζει η tagesschau.de. Ο ειδικός αναφέρει: «Και οι δύο πλευρές έχουν δίκιο – και ως εκ τούτου καμία εκ των δύο δεν έχει απολύτως δίκιο.» Σύμφωνα με τον Ζόιφερτ, η Ελλάδα έχει δίκιο ως προς το ότι τα νησιά του Αιγαίου και της Μεσογείου έχουν υφαλοκρηπίδα και ως εκ τούτου τη δυνατότητα δημιουργίας ΑΟΖ. Από την άλλη, εκτιμά ο ειδικός, ακριβώς αυτό το δικαίωμα αρνείται η Τουρκία για τα ελληνικά νησιά και εξαιτίας αυτού προβαίνει σε διαμάχη. Ο Γκίντερ Ζόιφερτ παρατηρεί ότι το βάρος της τουρκικής θέσης εστιάζεται στο εξής: με την εφαρμογή της ελληνικής θέσης, η Τουρκία, παρά τη μεγάλη ακτογραμμή της στην Ανατολική Μεσόγειο και τη μεγάλη της έκταση, θα αποκλειόταν στην πράξη από τη χρήση των ενεργειακών πόρων στη Αν. Μεσογειο. Όπως λέει: «Αυτό όμως θα ερχόταν σε αντίθεση με μια άλλη αρχή του διεθνούς δικαίου, τη δικαιοσύνη (fairness)». Kλείνοντας η ιστοσελίδα παρατηρεί: «Δεδομένου ότι οι ισχυρισμοί αλληλεπικαλύπτονται, ανεξάρτητοι εμπειρογνώμονες βλέπουν ως μόνη λύση τις διαπραγματεύσεις. Η υπόθεση θα μπορούσε να παραπεμφθεί στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Η Ελλάδα συμφωνεί. Από την Τουρκία έρχονται αντιφατικά μηνύματα, άλλοτε η Χάγη θεωρείται αναρμόδια κι άλλοτε αρμόδια».

Δήμητρα Κυρανούδη