Το Ιράν και η διστακτική αντίδραση των Ευρωπαίων

Στην παρούσα φάση φαίνονται μάλλον δικαιολογημένοι οι φόβοι να ενισχυθούν, μέσα από ενδεχομένως περιττές δηλώσεις στήριξης, οι σκληροπυρηνικοί στην Τεχεράνη και να αποδυναμωθούν οι μετριοπαθείς φωνές. Οι τελευταίες μέρες κατέδειξαν όμως για άλλη φορά τις διαμετρικά αντίθετες πολιτικές θεωρήσεις της Ευρώπης από τη μια και των ΗΠΑ από την άλλη πλευρά όσον αφορά την αντιμετώπιση του Ιράν.

Πάντως πολλοί ειδικοί εκτιμούν ότι δηλώσεις όπως αυτές του Αμερικανού προέδρου Τραμπ, ο οποίος τάχθηκε μέσω tweet υπέρ της αλλαγής του καθεστώτος στην Τεχεράνη, είναι αντιπαραγωγικές. Όπως εκτιμά ο ειδικός των Χριστιανοδημοκρατών σε θέματα εξωτερικής πολιτικής Νόρμπερτ Ρέτγκεν, ακριβώς αυτού του τύπου δηλώσεις ενισχύουν την επιχειρηματολογία του καθεστώτος ότι οι διαδηλώσεις υποκινούνται από έξωθεν δυνάμεις. «Με τον τρόπο αυτό τους δίνεις την ευκαιρία να πουν: κοιτάξτε στο εξωτερικό. Οι εχθροί μας, ο μη ισλαμικός κόσμος στηρίζει τις διαδηλώσεις. Εμείς όμως υπερασπιζόμαστε την ισλαμική σιιτική αγνότητα έναντι των αιρετικών ξένων». Ακριβώς αυτό το επιχείρημα, της «συνωμοσίας των εχθρών του Ιράν» χρησιμοποίησε την Τρίτη και ο πνευματικός ηγέτης του Ιράν Χαμενεΐ.

Οι ΗΠΑ απώλεσαν την αξιοπιστία τους

Οι κατηγορίες περί έξωθεν ανάμειξης και συνωμοσίας βρίσκουν πρόσφορο έδαφος στο Ιράν. Πολλοί Ιρανοί δεν ξεχνούν το ρόλο της CIA στην πτώση του πρώτου δημοκρατικά εκλεγμένου προέδρου Μοχάμεντ Μοσαντέκ το 1953, την οποία ακολούθησαν δυόμισι δεκαετίες δικτατορίας. Στην ιστορική αυτή υποθήκη έρχεται να προστεθεί η αμερικανική εξωτερική πολιτική του σήμερα, με τον αμερικανό πρόεδρο Τραμπ να καθιστά ήδη από τον πρώτο χρόνο της προεδρίας του την εχθρότητα προς το Ιράν ακρογωνιαίο λίθο της πολιτικής του στην Εγγύς και Μέση Ανατολή.

Επιχειρώντας διαρκώς να κινητοποιήσει τον σουνιτικό αραβικό κόσμο κατά του Ιράν η Ουάσιγκτον έχει απολέσει την αξιοπιστία της εκτιμά ο χριστιανοδημοκράτης Ρέτγκεν. «Εμείς, αντιθέτως, στην Ευρώπη, τη διατηρήσαμε. Στηρίζουμε τη συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα που δίνει οικονομικές προοπτικές στους πολίτες αφού περιορίζει τις κυρώσεις».

Επιφυλακτική έως διστακτική η Ευρώπη

Τόσο οι Βρυξέλλες όσο και το Βερολίνο αντέδρασαν με ιδιαίτερη προσοχή και ψυχραιμία. Την Τρίτη η εντεταλμένη της ΕΕ για την εξωτερική πολιτική Φεντερίκα Μογκερίνι κάλεσε απλώς την Τεχεράνη να σεβαστεί το δικαίωμα της ελευθερίας της έκφρασης και του συνέρχεσθαι, ενώ η γερμανική κυβέρνηση κάλεσε το ιρανικό καθεστώς να αντιμετωπίσει τις διαδηλώσεις με προθυμία για διάλογο. Την επιφυλακτική ή διστακτική κατά ορισμένους αυτή στάση των Ευρωπαίων επέκρινε σφόδρα ο ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου υποστηρίζοντας ότι «πολλές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις σιωπούν την ώρα που ήρωες Ιρανοί ξυλοκοπούνται στους δρόμους».

Άγνωστο παραμένει πάντως προς το παρόν ποιος θα είναι ο αντίκτυπος των γεγονότων στη συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν και τη συμφωνηθείσα άρση των κυρώσεων.

Ματίας φον Χάιν / Κώστας Συμεωνίδης