Τουρκία: Eνέργεια με κάθε τίμημα;

Επενδυτές από το εξωτερικό διακρίνουν κερδοφόρες προοπτικές στην Τουρκία. Μόνο το 2013 εισέρρευσαν 13 δις δολάρια στη χώρα. Ειδικότερα ο τομέας της ενέργειας στην Τουρκία είναι από τους πλέον αναπτυσσόμενους στον κόσμο. Η κυβέρνηση της χώρας διαφημίζει τις επενδυτικές δυνατότητες στην καλπάζουσα αγορά ενέργειας με το σύνθημα «Επενδύστε στην Τουρκία».

Εκτός από τα σχέδια κατασκευής δύο εργοστασίων πυρηνικής ενέργειας, ιδιαίτερη βαρύτητα δίνεται και στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Κυρίως ευρωπαίοι επενδυτές εμπλέκονται σε έργα αιολικής, ηλιακής και υδροηλεκτρικής ενέργειας. Ωστόσο, η υπογραφή των αντίστοιχων συμφωνιών γίνεται συχνά αδιαφανώς, χωρίς συμπερίληψη των πολιτών και χωρίς σεβασμό του περιβάλλοντος και της δικαιοσύνης.

«Το έργο δεν είναι νόμιμο»

Τέτοια κρούσματα παρατηρούνται τους τελευταίους μήνες στην Χερσόνησο του Τσεσμέ. Στο πλαίσιο του έργου Cesme RES η τουρκική ενεργειακή εταιρεία ABK ξεκίνησε να κατασκευάζει ένα αιολικό πάρκο στα παράλια του Αιγαίου. Η γερμανική εταιρεία Nordex με έδρα στο Αμβούργο πρόκειται να παραδώσει στην Τουρκία έξι αιολικές τουρμπίνες.

Ωστόσο, ορισμένοι κάτοικοι της περιοχής εναντιώνονται στο έργο. «Ξαφνικά ήρθε μια μπουλντόζα και άρχισε να φτιάχνει δρόμο μέσα στο οικόπεδό μας», λέει στη DW διαμαρτυρόμενη η Εσέν Καμπάνταϊ, εξηγώντας ότι δεν έλαβε καμία προειδοποίηση ούτε κάποιο γράμμα που να την ενημερώνει για απαλλοτρίωση της έκτασης. Ωστόσο, οι εργασίες συνεχίζονται, όπως λέει η 30χρονη περιβαλλοντολόγος, «παράνομα», επειδή εκτός των άλλων πρόκειται για προστατευόμενη φυσική περιοχή. Στην κατασκευή του έργου αντιδρά και η 45χρονη, γεννημένη στη Σουηδία, Μαντλέν Κούρα, η οποία έχει προσφύγει πριν από μήνες στη δικαιοσύνη. Η έκταση 350.000 τ.μ., που ανήκει σε αυτήν και τον σύζυγό της εδώ και 20 χρόνια, έχει τμηματικά απαλλοτριωθεί, όπως ισχυρίζεται, και αυτό «χωρίς να έχει ολοκληρωθεί η παραχώρηση της ιδιοκτησίας των οικοπέδων μας». Οι δικηγόροι της οικογένειας Κούρα επικαλούνται απόφαση του Συμβουλίου του Κράτους - ενός από τα ανώτατα δικαστήρια της χώρας- η οποία ορίζει την προσωρινή διακοπή του έργου έως ότου διευθετηθούν τα νομικά ζητήματα που έχουν ανακύψει.

Η Nordex πάντως δεν διατυπώνει επιφυλάξεις ως προς το έργο. «Η ABK έχει προσκομίσει όλες τις απαραίτητες άδειες. Ρωτήσαμε αν έχει αλλάξει κάτι στην κατάσταση και μας απάντησαν αρνητικά», επισήμανε στη DW ο Χανς-Ρούντολφ Λένχαρτς, επικεφαλής του νομικού τμήματος της Nordex, υπογραμμίζοντας παράλληλα ότι η γερμανική εταιρεία έχει αποκομίσει θετικές εμπειρίες από την εμπλοκή της σε διάφορα αιολικά πάρκα στην Τουρκία κατά τη διάρκεια των τελευταίων τεσσάρων ετών. Ένας εκ των δικηγόρων της οικογένειας Κούρα αντιτείνει, ωστόσο, ότι η Nordex δεν έχει λάβει λεπτομερείς πληροφορίες για την απόφαση διακοπής των εργασιών στο υπό κατασκευή αιολικό πάρκο και τις κατηγορίες που έχουν ανακύψει. Όπως υπογραμμίζει ο Αϊτεκίν, «οι ξένοι επενδυτές δεν ρωτούν αν οι επενδύσεις και οι δραστηριότητές τους συνάδουν με τους τουρκικούς νόμους. Παίρνουν τα χρήματά τους και είναι ικανοποιημένοι».

«Η δικαιοσύνη δεν είναι πάντα ανεξάρτητη»

Ο Ερσίν Ντεμίρ, δικηγόρος της ενεργειακής εταιρείας ΑΒΚ, αιτιολογεί την απαλλοτρίωση των ιδιωτικών οικοπέδων στη βάση της επείγουσας δήμευσης με απόφαση του τουρκικού Συμβουλίου Υπουργών. «Έτσι το έργο διαθέτει νομική βάση», εξηγεί ο Ντεμίρ, ισχυριζόμενος ότι «μόνο μικρά τμήματα ιδιωτικών οικοπέδων έχουν απαλλοτριωθεί στο πλαίσιο προληπτικών μέτρων ασφαλείας, επειδή βρίσκονται κοντά στις τουρμπίνες. Όσο για τις προστατευόμενες φυσικές περιοχές, ο Ντεμίρ τονίζει ότι προβλέπονται εξαιρέσεις για συγκεκριμένα κατασκευαστικά έργα.

Ο Λαμί Μπερτάν Τοκουζλού, νομικός επιστήμονας στο Πανεπιστήμιο Μπιλγκί της Κωνσταντινούπολης, κάνει λόγο για ξεκάθαρη περίπτωση παραβίασης του νόμου, «ειδάλλως το Συμβούλιο του Κράτους δεν θα είχε αποφασίσει να διακοπούν οι εργασίες». Όπως λέει ο Τοκουζλού, «συνεχίζουν την κατασκευή του αιολικού πάρκου στο Τσεσμέ. Αυτό σημαίνει ότι παραβλέπουν την απόφαση του δικαστηρίου. Οι περισσότερες εταιρείες ενέργειας είναι φιλοκυβερνητικές και η δικαιοσύνη δεν είναι πάντα ανεξάρτητη».

Senada Sokollu / Άρης Καλτιριμτζής