Τι (δεν) λειτούργησε από τα μέτρα κατά της πανδημίας;

Στη Γερμανία τα περιοριστικά μέτρα, αν εξαιρέσει κανείς τη μάσκα στα μέσα μαζικής μεταφοράς, σε ιατρεία, νοσοκομεία κλπ., έχουν καταργηθεί, χωρίς να σημαίνει βέβαια ότι η επιδημία κορωνοϊού πέρασε. Αλλά ήρθε η στιγμή να κριθούν τα πεπραγμένα της πολιτείας, επί τη βάσει του νόμου προστασίας από λοιμώξεις, η ισχύς του οποίου έληξε τον Νοέμβριο του 2021 και επέτρεπε στη νομοθετική και εκτελεστική εξουσία να επιβάλλει αυστηρά μέτρα, όπως κλείσιμο εστιατορίων και θεάτρων, σε παγγερμανική βάση. Κατόπιν αυτού 18μελής επιτροπή με επιστήμονες διαφόρων κατευθύνσεων κλήθηκε να αξιολογήσει αυτά τα μέτρα. Εάν και τί απέφεραν. Την πραγματογνωμοσύνη παρουσίασαν μέλη της επιτροπής χθες στους δημοσιογράφους.

«Η μάσκα λειτουργεί»

Εντύπωση προκαλεί καταρχήν ότι κατά την παρουσίαση οι επιστήμονες επαναλάμβαναν συνεχώς τα ελλιπή δεδομένα που τέθηκαν στη διάθεσή τους. Κάτι σαν μια έκθεση που γίνεται χωρίς τα βασικά στοιχεία.  «Τα στοιχεία είναι φτωχά» είπε ο επιδημιολόγος Χέντρικ Στρέεκ, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Βόννης, ο οποίος τον περασμένο Απριλίο παραιτήθηκε από την Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων της κυβέρνησης «Έτσι μάς ήταν δύσκολο να αξιολογήσουμε μεμονωμένα τις παρενέργειες ορισμένων μέτρων. Στην πραγματικότητα επρόκειτο για μια δέσμη μέτρων, δεν μπορέσαμε να τα διαχωρίσουμε». Θετικές οι απόψεις για τη χρήση μάσκας. «Οι μάσκες λειτουργούν, θα πρέπει να το πούμε καθαρά» υπογράμμισε ο Στρεεκ, «αλλά μια κακή εφαρμογή της μάσκας, όχι σφιχτά στο πρόσωπο, μπορεί να έχει από μειωμένο μέχρι μηδενικό αποτέλεσμα». Δεδομένου ότι ο κορωνοϊός είναι πιο πιθανό να μεταδοθεί σε κλειστούς χώρους παρά σε εξωτερικούς, «στο μέλλον η χρήση μάσκας θα πρέπει να περιορίζεται σε εσωτερικούς χώρους και χώρους με υψηλότερο κίνδυνο μόλυνσης». Αυτό πάλι οδηγεί τους επιστήμονες στο συμπέρασμα ότι με βάση τα διαθέσιμα στοιχεία δεν μπορεί να δικαιολογηθεί μια γενική σύσταση χρήσης μάσκας FFP2, όπως τουλάχιστον καταγράφεται στα συμπεράσματα. Ο καθηγητής από το Βόννη πρότεινε να συσταθεί μια ξεχωριστή επιτροπή για να ασχοληθεί ειδικά με αυτό το θέμα.

Και για το lockdown; Ήταν αποτελεσματικό; Υπό όρους ναι, στην πρώτη φάση. Σε αυτό το σημείο επιβεβαιώνεται η τέως καγκελάριος Μέρκελ. Αλλά όλα τα μέτρα έχουν περατότητα. «Όταν μόνο λίγοι άνθρωποι έχουν μολυνθεί, το μέτρο της καραντίνας έχει πολύ ισχυρότερο αποτέλεσμα. Και όσο περισσότερο διαρκεί μια καραντίνα και λιγοστεύει η ετοιμότητα των ανθρώπων να υποστηρίξουν το μέτρο, τόσο μικρότερο είναι και το αποτέλεσμα» αναφέρεται στις διαπιστώσεις της έκθεσης. «Το ίδιο συμβαίνει με την ανίχνευση των επαφών που στην πρώτη φάση της πανδημίας ήταν ιδιαίτερα αποτελεσματική». Οι ειδικοί αξιολογούν επίσης πολύ θετικά τους περιορισμούς των μέτρων για εμβολιασμένους, αναρρώσαντες ή όσους έχουν κάνει τεστ, ιδιαίτερα τις πρώτες εβδομάδες μετά την αναμνηστική δόση. Με την πάροδο του χρόνου η προστασία χάνει την αποτελεσματικότητά της.

Κλείσιμο σχολείων

Ένα μεγάλο πρόβλημα την περίοδο της πανδημίας ήταν τα κλειστά σχολεία, που οδήγησαν γονείς και κηδεμόνες στα όρια των αντοχών τους και τα παιδιά στη μοναξιά. Η αξιολόγηση του μέτρου δεν κατέστη δυνατό να γίνει μεμονωμένα, γιατί εκείνη την περίοδο έτρεχαν ταυτόχρονα πολλά μέτρα.«Η ακριβής αποτελεσματικότητά του παραμένει υπό εξέταση, παρά το ότι από βιολογικής άποψης ήταν εύλογο». Τα μέλη της επιτροπής σημείωσαν ότι παρά ταύτα εξετάστηκαν οι «μη ηθελημένες επιπτώσεις». Και εδώ συστήνουν να αναλάβει την αξιολόγηση μια άλλη επιτροπή εμπειρογνωμόνων δίνοντας «ιδιαίτερη προσοχή στο καλό του παιδιού». Η Γιούτα Αλμεντίνγκερ, πρόεδρος του Επιστημονικού Κέντρου Κοινωνικής Έρευνας του Βερολίνου, είπε ότι είναι «απαραίτητο ένα είδος νομικής αξίωσης για ένα μίνιμουμ κοινωνικών επαφών». Όπως σημείωσε, καταγράφηκε στις οικογένειες μια «υποτροπή σε παλαιούς ρόλους ανάμεσα στα φύλα και απίστευτος βαθμός ψυχικής εξάντλησης». Υπάρχουν όμως και μέτρα, για τα οποία τα μέλη της επιστημονικής επιτροπής δεν τοποθετούνται. Σε αυτά συγκαταλέγεται και ο εμβολιασμός. «Είναι υπόθεση της Μόνιμης Επιτροπής Εμβολιασμού STIKO» εξήγησε ο Χέντρικ Στρέεκ. 

Παρόλα αυτά η έκθεση είναι σημαντική, γιατί προορίζεται να χρησιμεύσει ως βάση για μελλοντικές αποφάσεις. Με αυτόν τον τρόπο θα μπορούσαν να εξαχθούν συμπεράσματα για το πώς θα αντιμετωπιστεί ένα πιθανό νέο κύμα το φθινόπωρο ή το χειμώνα φέτος. Η έκθεση αναφέρει επίσης, για παράδειγμα, ότι τα νυν και τα μελλοντικά μέτρα θα πρέπει να επικεντρωθούν στη «μετάβαση από την πανδημία του κορωνοϊού στην ενδημία» με την προστασία των «ευάλωτων ομάδων». Αυτή είναι και μια από τις λίγες «οδηγίες» που δίνει στην πολιτική για να αντιμετωπίσει τα μελλούμενα. Και κυρίως την ανάπτυξη εμπιστοσύνης στην πολιτική και την επιστήμη. Αυτή η παρατήρηση ίσως αφορούσε στο κίνημα των αρνητών των μέτρων που ταλαιπωρήθηκε και ταλαιπώρησε με τις κοσμοθεωρίες του. Ειδάλλως ο αριθμός των κρουσμάτων που δίνει αδιάκοπα το αρμόδιο Ινστιτούτο Ρόμπερτ Κοχ, χωρίς να διαθέτει συστηματικά δεδομένα, περνά και πάλι στο επίκεντρο της δημόσιας προσοχής έχοντας ξεπεράσει τις 100.000 καθημερινά. Αλλά επικρατεί ψυχραιμία. Χθες ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Στέφεν Χεμπεστράιτ ανακοίνωσε ότι η κυβέρνηση ετοιμάζει νέα μέτρα για το φθινόπωρο.Μεταξύ άλλων τα βασικά σημεία για συνέχιση των εμβολιασμών με ιδιαίτερο βάρος στην προστασία των ευάλωτων ομάδων στα γηροκομεία. Ο δε υπουργός Υγείας Καρλ Λάουτερμπαχ ετοιμάζει νέα μέτρα υποχρεωτικής μάσκας, δηλαδή τα παλαιά. 

Ειρήνη Αναστασοπούλου (dpa/tagesschau/NTV/SZ)