Τα σύνορα δεν χωρίζουν αλλά ενώνουν στις Πρέσπες

Αλβανία, Βόρεια Μακεδονία και Ελλάδα. Τρεις γειτονικές χώρες, οι σχέσεις των οποίων συχνά βρίσκονται σε κρίση. Μαζί με τον Λορίν Καντιού και τον Πέταρ Ντόγκοφ ταξιδέψαμε και βρεθήκαμε στα σύνορα των τριών χωρών, στην Μεγάλη Λίμνη των Πρεσπών. Διανύοντας 600 χιλιόμετρα σε έξι μέρες προσπαθήσαμε να ερευνήσουμε από δημοσιογραφική σκοπιά τρία διαφορετικά περιβαλλοντικά ζητήματα που απασχολούν την ευρύτερη περιοχή. Το πρόβλημα της διαχείρισης των απορριμάτων στο χωριό Πούστετς στην Αλβανία, την παράνομη αλιεία στο παρόχθιο χωριό Πρέτορ στη Βόρεια Μακεδονία και τέλος αναζήτησαμε τις δράσεις που προστατεύουν τους αργυροπελεκάνους, ένα είδος που φωλιάζει στην ελληνική πλευρά της λίμνης των Πρεσπών, κοντά στο χωριό Ψαράδες, και πριν λίγα χρόνια βρισκόταν υπό εξαφάνιση. Πρόκειται για τρεις διαφορετικές ιστορίες που αφορούν την ίδια λίμνη.

Mια εμπειρία ζωής

Η εβδομάδα των ρεπορτάζ στην περιοχή των Πρεσπών ήταν για μένα μια εμπειρία ζωής. Μέσα από το πρόγραμμα BalkanBooster, που πραγματοποιεί η Deutsche Welle, είχα την ευκαιρία να πραγματοποιήσω το ταξίδι αυτό με σκοπό την παραγωγή και παρουσίαση διασυνοριακών ρεπορτάζ. Ήταν για μένα μεγάλη πρόκληση να συνεργαστώ μαζί με δυό νέους συναδέλους από τις γειτονικές χώρες και να φτιάξουμε από κοινού ένα βίντεο κάθε μέρα χρησιμοποιώντας ως μέσο ένα κινητό τηλεφώνο. Ωστόσο στο τέλος κάθε μέρας ένιωθα τόσο γεμάτη για όσα κέρδισα. Και είναι πολλά: το να επισκέπτεσαι χωριά στα σύνορα, να καταγράφεις και να μαθαίνεις τον τρόπο ζωής των ντόπιων, να δίνεις στους κατοίκους βήμα να μιλήσουν για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν.

Γνωρίζοντας τα Βαλκάνια αλλιώς

Εκτός από τα περιβαλλοντικά θέματα, είχαμε τη δυνατότητα να γνωρίσουμε με περισσότερες λεπτομέρειες τον τρόπο ζωής των κατοίκων της γύρω περιοχής και να μάθουμε περισσότερα για τις διασυνοριακές σχέσεις που έχουν αναπτύξει. Οι άνθρωποι που γνωρίσαμε ήταν φιλικοί και πρόθυμοι να μας βοηθήσουν. Είναι χαρακτηριστικό ότι πολλοί άνθρωποι που ζουν κοντά στα σύνορα δεν είναι συνηθισμένοι στην παρουσία των ΜΜΕ, οπότε κατά κάποιο τρόπο ήμασταν «η είδηση της ημέρας». Αυτό που κρατάω και θεωρώ άξιο να αναφερθεί είναι ότι πολλοί μάς είπαν ότι δεν διαφέρουν από τους ανθρώπους των γειτονικών περιοχών στις διπλανές χώρες και ότι μοιράζονται πολύ περισσότερα πράγματα από όσα θα υπέθετε κανείς. Τα σύνορα δεν τους χωρίζουν αλλά τους ενώνουν.

Επίσης μέσα από τη συνεργασία μου με νέους συναδέλφους από την Αλβανία και τη Βόρεια Μακεδονία, κατάλαβα ότι εκτός από τις ομοιότητες και τα προβλήματα, μοιραζόμαστε και το ίδιο όραμα για την περιοχή: την αλλαγή της αρνητικής εικονάς των Βαλκανίων. Προσωπικά, όταν ήμουν μικρή, ήταν σύνηθες να προσδίδει κανείς αρνητική χροιά στη λέξη «Βαλκάνια» όταν μιλούσε για την ευρύτερη περιοχή. Ιδιαίτερα στην Ελλάδα, οι άνθρωποι τείνουν να αποβάλουν την βαλκανική ταυτότητα και να υποστηρίζουν μόνο την ευρωπαΐκή. Ωστόσο μέσα από τη δική μου εμπειρία αντιλαμβάνομαι ότι με τους βαλκανικούς λαούς μας ενώνουν πολύ περισσότερα: η κουλτούρα, ο τρόπος ζωής, η μουσική, η νοοτροπία αλλά και τα προβλήματα τα οποία αντιμετωπίζουμε και τα οποία συχνά διαφέρουν από τα προβλήματα σε χώρες της δυτικής Ευρώπης.

Λάζο Κυριάκο, ο ψαράς των Πρεσπών που μιλά τρεις γλώσσες

Eντύπωση μου προκάλε ιδιαίτερα η ιστορία του Λάζο Κυριάκο, ενός ξεχωριστού, ευγενικού ψαρά. Η καταγωγή του είναι από την Αλβανία, ζει εδώ και 30 χρόνια στην Ελλάδα, στις Πρέσπες, και μιλά και τις τρεις γλώσσες της περιοχής. Ηταν σαν να βρήκαμε τον «συνδετικό κρίκο» των ρεπορτάζ μας, καθώς μπορούσε να επικοινωνήσει και με τους τρεις μας στην μητρική μας γλώσσα. Μάλιστα στη βαρκάδα που κάναμε στη λιμνή θέλησε να μας κάνει ξενάγηση και στις τρεις γλώσσες, καθώς δεν μιλούσε αγγλικά. Ήταν συγκινητικό να μπορούμε να επικοινωνούμε σε τρεις διαφορετικές γλώσσες με τον ίδιο άνθρωπο, σε ένα μικρό και απομακρυσμένο ελληνικό χωριό στα σύνορα.

Οι άνθρωποι που συναντήσαμε στο ταξίδι μας δεν ήταν επιφυλακτικοί απέναντί μας, ώστοσο, δυστυχώς, στα social media αρκετοί ήταν εκείνοι που παραμέρισαν τις ιστορίες που παρουσιάσαμε και επικεντρώθηκαν μόνο στις διαφορετικές εθνικότητες των τριών δημοσιογράφων, προσδίδοντας αρνητική χροιά. Παρότι στα ελληνικά social media βρίσκει κανείς συχνά αντίστοιχα σχόλια, θεωρώ ότι προγράμματα όπως το BalkanBooster της DW προάγουν τη συνεργασία ανάμεσα στις χώρες των Βαλκανίων. Αποτελούν μια καλή αρχή για μια αρμονικότερη σύνυπαρξη των χωρών αυτών και των λαών τους στο μέλλον, παραμερίζοντας τα εμπόδια που δημιουργούν οι χρόνιες διαμάχες. Στόχος πρέπει να είναι η επικέντρωση στην επίλυση των κοινών ζητημάτων.

Eυτέρπη Μουζακίτη

H Eυτέρπη Μουζακίτη μαζί με τους δημοσιογράφους Λoρίν Καντιού από την Αλβανία και Πέταρ Ντόγκοφ από τη Βόρεια Μακεδονία ταξίδεψαν για μια εβδομάδα στις τρεις χώρες που μοιράζονται τις Πρέσπες στο πλαίσιο του βαλκανικού, δημοσιογραφικού προγράμματος ΒalkanBooster της DW. Μπορείτε να δείτε όλα τα βίντεο της σειράς στο Media Center της DW Eλληνικά και στο Facebook @dw.greek