Τί χρώμα έχει η Μεσόγειος;

Τι χρώμα έχει άραγε η Μεσόγειος, κόκκινο, γαλάζιο η λευκό; Μάλλον είναι ζήτημα προοπτικής. Άλικο, υποστηρίζει η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, χαρακτηρίζοντάς την πρόσφατα την «πιο φονική θάλασσα του κόσμου». Γαλάζιο θα έλεγε κανείς, στηριζόμενος στην αβαθή εμπειρία του ματιού. Ή μήπως λευκό, όπως θέλει η εμβριθής ματιά των ποιητών, λευκό καθώς το ανηλεές φως του ήλιου μετατρέπει το κυανό σε γλαυκό και στη συνέχεια το συντρίβει κι αυτό σε υπόλευκα συστατικά στοιχεία; Είναι μάλλον ζήτημα προοπτικής. Εν πάση περιπτώσει το Literarisches Colloquium, η πιο περιφανής λογοτεχνική εστία του Βερολίνου, οργάνωσε το περασμένο Σάββατο μια εκδήλωση για τις λογοτεχνίες της Μεσογείου με τίτλο «Η λευκή θάλασσα».

Ο χρόνος και η ανοχή

Παρόντες ποιητές από τη μια ως την άλλη άκρη αυτής της θάλασσας, για παράδειγμα η Αλγερινή Μαΐσα Μπέι από το Σίντι μπελ Αμπές, ο Αιγύπτιος Χάλεντ αλ Χαμίσι από το Κάιρο, ο ημέτερος Χάρης Βλαβιανός, αλλά και ο ύπατος των Γερμανών Αλεξανδρινών Γιόαχιμ Σαρτόριους που πέρασε τα παιδικά του χρόνια στην Τύνιδα και επηρεάστηκε από τον Καβάφη. Συγκεντρώθηκαν από όλα τα παράλια της Μεσογείου οι δαφνηφόροι και μίλησαν για χίλια δυο, για το ρόλο των γυναικών στην αραβική άνοιξη, για την αποτυχία της πολιτικής, για τα διαχωριστικά σύνορα, για το μέλλον. Και μέσα από όλα αυτά αναδείχθηκε ένα κοινό παρελθόν, η κοινή κληρονομιά των λαών της Μεσογείου, οι κοινές μνήμες, η διαφορετική αντίληψη του χρόνου, η αίσθηση του αργού χρόνου, η αυτονόητη ανοχή χωρίς τη ρομφαία της διακηρυγμένης ανεκτικότητας. Στο Literarisches Colloquium του Βερολίνου, στις όχθες της λίμνης Βάνζεε, σαν να ξαναζωντάνεψε για λίγο το όραμα του συγγραφέα Γιόζεφ Ροτ για τις λευκές πολιτείες στα παράλια της Μεσογείου, παντού άσπροι κύβοι κάτω από έναν εκτυφλωτικό ήλιο, οι ίδιες λευκές πολιτείες από την Προβηγκία μέχρι τις ακτές της Ανατολής κι όλες τους συνδεδεμένες με ορατά και αόρατα νήματα.

Σεμνή αυτοπεποίθηση

Στο συμπόσιο της Βάνζεε αναδύθηκε ένας ιδιότυπος μεσογειακός μοντερνισμός, ο ίδιος που αναβλύζει για παράδειγμα και από την αλληλογραφία δύο απόντων στο Βερολίνο ποιητών, του Σύρου Άδωνι και του Έλληνα Δημήτρη Άναλι που φέτος μας άφησε. Είναι με δύο λόγια η σοφή και σεμνή αυτοπεποίθηση των αρχαίων λαών που φθάνει μέσα από το στόμα των ποιητών ως τα σήμερα, ψιθυριστά, όχι εν χορδαίς και οργάνοις. Το συμπόσιο στο Βερολίνο τελείωσε, αλλά έπεται συνέχεια. Επρόκειτο για την ιδρυτική πράξη μας νέας μεσογειακής ένωσης των συγγραφέων, των ποιητών, των φιλοσόφων. Τα ορατά νήματα θα τους φέρουν απ’ άκρου εις άκρον της λευκής θάλασσας, σε πολλές άσπρες πολιτείες. Θα ακολουθήσουν ανάλογα συμπόσια στην Τεργέστη, την Αλεξάνδρεια, τα Τίρανα, το Αλγέρι και την Αθήνα.

Σπύρος Μοσκόβου

Υπεύθ.σύνταξης: Μαρία Ρηγούτσου