Τέλος του μεγάλου συνασπισμού στη Γερμανία;

Οι διαψεύσεις της Παρασκευής δεν κράτησαν ούτε μέχρι τη Δευτέρα: Μετά από αφόρητες εσωκομματικές πιέσεις η πρόεδρος του Σοσιαλδημοκρατικού κόμματος (SPD), αλλά και της Κ.Ο. των Σοσιαλδημοκρατών, Αντρέα Νάλες, ανακοίνωσε ότι παραιτείται από όλα τα κομματικά αξιώματα, καθώς δεν διαθέτει πλέον «την απαραίτητη στήριξη». Τις τελευταίες ημέρες γερμανικά μέσα ενημέρωσης μετέδιδαν ότι βουλευτές του SPD προετοίμαζαν την απομάκρυνση της Νάλες, αν όχι από την προεδρία του κόμματος, τουλάχιστον από την ηγεσία της Κ.Ο. Υψηλόβαθμα στελέχη των Σοσιαλδημοκρατών διέψευδαν τις πληροφορίες αυτές, αλλά δεν έλειψαν και οι βουλευτές που δήλωναν ανοιχτά ότι «το κόμμα χρειάζεται μία νέα αρχή».

Το ερώτημα που τίθεται τώρα είναι αν η παραίτηση Νάλες σημαίνει και τη διάλυση του «μεγάλου συνασπισμού» των Χριστιανικών κομμάτων (CDU/CSU) και των Σοσιαλδημοκρατών υπό την Άγκελα Μέρκελ, που με τόσο κόπο σμιλεύθηκε μετά τις βουλευτικές εκλογές του 2017. Άλλωστε η Αντρέα Νάλες ήταν η πιο ένθερμη οπαδός του μεγάλου συνασπισμού. Ο προκάτοχός της στην ηγεσία της Κ.Ο. Τόμας Όπερμαν επανέλαβε την Κυριακή ότι «είναι άδηλο αν παραμείνει μέχρι τα Χριστούγεννα αυτός ο συνασπισμός». Και αυτό γιατί, όπως δήλωσε χαρακτηριστικά, «η νομιμοποίησή του κρίνεται από την ικανότητά του να δώσει απαντήσεις στα μεγάλα ζητήματα όπως η μετανάστευση, η κλιματική αλλαγή, η ψηφιακή οικονομία». 

Η Άγκελα Μέρκελ δεν θέλει νέες εκλογές    

Μετά το απογοητευτικό αποτέλεσμα των Ευρωεκλογών η Νάλες είχε συγκαλέσει το προεδρείο του SPD για τις αρχές της εβδομάδας, ώστε να συζητηθούν τα πάντα χωρίς προκαταλήψεις. Παραδεχόταν και η ίδια ότι οι Σοσιαλδημοκράτες χρειάζονται πιο σαφείς πολιτικές θέσεις- για παράδειγμα στο θέμα της προστασίας του περιβάλλοντος που αποδείχθηκε καθοριστικό για την έκβαση των Ευρωεκλογών στη Γερμανία- και κυρίως ένα πιο διακριτό προφίλ στα πλαίσια του μεγάλου συνασπισμού στο Βερολίνο, ώστε να αναδείξουν με μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα τη δική τους ατζέντα. Η αλήθεια είναι ότι ήδη τα προηγούμενα χρόνια το SPD πέρασε ουκ ολίγα θέματα από το πρόγραμμά του, όπως το ελάχιστο ωρομίσθιο, η δυνατότητα πρόωρης συνταξιοδότησης στα 63 έτη, η δημιουργία περισσότερων παιδικών σταθμών. Αλλά φαίνεται ότι όλα αυτά είτε δεν έγιναν γνωστά στους ψηφοφόρους, είτε δεν κρίθηκαν επαρκή. «Μας χρεώνονται όλες οι αποτυχίες του κυβερνητικού συνασπισμού, αλλά δεν μας πιστώνεται καμία επιτυχία», δήλωνε παλαιότερα ο Τόμας Όπερμαν στο περιοδικό DER SPIEGEL, εκφράζοντας και τότε αμφιβολίες για το αν «θα επιβιώσει ο μεγάλος συνασπισμός».

Σε μία πρώτη αντίδραση η καγκελάριος Άγκελα Μέρκελ δήλωσε ότι σέβεται τις αποφάσεις του SPD, αλλά «το κυβερνητικό έργο θα συνεχιστεί». Με άλλα λόγια, η ίδια δεν επιθυμεί την αποχώρηση των Σοσιαλδημοκρατών και την προκήρυξη πρόωρων εκλογών. Θεωρείται βέβαιο ότι αν το SPD παραμείνει στην κυβέρνηση μετά την παραίτηση Νάλες, θα ζητήσει μεγαλύτερες υποχωρήσεις από τα κόμματα της Κεντροδεξιάς, προκειμένου να αναδείξει τη δική του ατζέντα. Αλλά αυτό δεν είναι εύκολο να γίνει. Το ξεκαθάρισε ο επικεφαλής των συγκυβερνώντων Βαυαρών Χριστιανοκοινωνιστών (CSU) Μάρκους Ζέντερ το βράδυ της Κυριακής, μιλώντας στο τηλεοπτικό δίκτυο ZDF: «Εδώ δεν γίνονται εκπτώσεις λόγω ψυχολογικής πίεσης», δήλωσε χαρακτηριστικά. «Έχουμε μία συμφωνία για το έργο του κυβερνητικού συνασπισμού και δεν την έχουμε κάνει με συγκεκριμένο πρόσωπο, αλλά με το SPD συνολικά».  

«Ιστορικά χαμηλά» παντού

Σε ένα πρώτο βήμα οι Σοσιαλδημοκράτες ορίζουν μεταβατικό πρόεδρο της κοινοβουλευτικής ομάδας τον πρεσβύτερο των βουλευτών Ρολφ Μίτσενιχ. Τις επόμενες μέρες, πιθανώς και τη Δευτέρα, θα ανακοινωθούν οι υποψήφιοι για την ηγεσία του κόμματος. Την παραίτηση Νάλες είχε επισπεύσει, κατά πάσα πιθανότητα και η πρώτη δημοσκόπηση μετά τις Ευρωεκλογές, που δημοσιεύθηκε το Σάββατο και ανεδείκνυε τους Πράσινους πρώτο κόμμα στις προτιμήσεις των ψηφοφόρων με 27%, ενώ την ίδια στιγμή το SPD κατέγραφε νέο ιστορικό χαμηλό με 12%, μόλις μία μονάδα πάνω από τους εθνολαϊκιστές της Εναλλακτικής για τη Γερμανία (AfD).

Σχεδόν «στα ψιλά» είχε περάσει μία ακόμη ιστορική ήττα των Σοσιαλδημοκρατών με ιδιαίτερη συμβολική σημασία: στις τοπικές εκλογές που έγιναν στο κρατίδιο της Βρέμης παράλληλα με τις Ευρωεκλογές, οι Χριστιανοδημοκράτες πήραν τη νίκη για πρώτη φορά μετά από 70 χρόνια! Έτσι οι Σοσιαλδημοκράτες περνούν πλέον στην αντιπολίτευση, εκτός αν ευοδωθεί το σενάριο για κυβέρνηση συνασπισμού με τους Πράσινους και το Κόμμα της Αριστεράς (Die Linke). Θα ήταν η πρώτη φορά που η Αριστερά συμμετέχει σε τοπική κυβέρνηση δυτικογερμανικού κρατιδίου.

DPA, tagesschau.de, Γιάννης Παπαδημητρίου