Στροφή προς τα δεξιά - Από την Ιταλία ως τη Σουηδία

Μία πρωθυπουργός από το ακροδεξιό πολιτικό φάσμα με ιδεολογικές ρίζες στο φασισμό στην Ιταλία και μία κυβέρνηση συνεργασίας με δεξιούς λαϊκιστές στη Σουηδία: Οι δύο χώρες έκαναν μία αποφασιστική στροφή προς την ακροδεξιά φέτος. Και μία τέτοια εξέλιξη φοβούνται πολλοί και στις Βρυξέλλες, όπου οι εθνικιστικές κυβερνήσεις της Πολωνίας και την Ουγγαρίας δημιουργούν εδώ και αρκετό καιρό προβλήματα.

Ιταλία: Ακροδεξιά ένστικτα πίσω από ένα πέπλο μετριοπάθειας;

Όταν η Τζόρτζια Μελόνι κέρδισε τις ιταλικές εκλογές τον Σεπτέμβριο, τα συναισθήματα πολλών Ευρωπαίων ήταν ανάμεικτα: Ανησυχία, προβληματισμός και φόβος για το μέλλον της ίδιας της ΕΕ. Γεγονός βέβαια που δεν είναι καθόλου περίεργο, καθώς η Ιταλίδα πολιτικός καταφερόταν για πολλά χρόνια κατά των Βρυξελλών, απαιτώντας σκληρότερα μέτρα στο μεταναστευτικό – επέκρινε Βερολίνο και Παρίσι, εκφράζοντας παράλληλα τη συμπάθειά της απέναντι σε Βουδαπέστη και Βαρσοβία. Ωστόσο, σύμφωνα με τον πολιτικό αναλυτή Βολφάνγκο Πίκολι, «oι φόβοι αυτοί ήταν υπερβολικοί». Τουλάχιστον δημόσια, η Μελόνι έκανε στροφή στις δηλώσεις της: Αν και τον Ιούνιο μιλούσε ακόμη απευθείας στις καρδιές εθνικιστών και ρατσιστών με συνθήματα κατά της ΕΕ και των μεταναστών, ήδη πριν από τις εκλογές εμφανίστηκε πιο μετριοπαθής. Ορισμένοι σχολιαστές μάλιστα επισήμαναν ειρωνικά ότι η άλλοτε αποφασισμένη για όλα ηγέτιδα της αντιπολίτευσης συνεχίζει εν τέλει φρόνιμα την πορεία του προκατόχου της Μάριο Ντράγκι σε πολλούς τομείς.

Στην πραγματικότητα βέβαια, η 45χρονη Ιταλίδα πρωθυπουργός συνειδητοποίησε ότι είχε ελάχιστα περιθώρια ελιγμών. Γεγονός είναι ότι η Τζόρτζια Μελόνι, η οποία ως 19χρονη χαρακτήριζε τον δικτάτορα Μπενίτο Μουσολίνι "καλό πολιτικό", στη συνέχεια - και με κάποιους δισταγμούς ομολογουμένως - έλαβε τις αποστάσεις της από τον φασισμό καθησυχάζοντας έτσι αρκετούς. Στις δημοσκοπήσεις μάλιστα η μετριοπαθής της εμφάνιση δεν την έβλαψε, μάλλον το αντίθετο. «Το κρίσιμο ερώτημα βέβαια είναι πώς θα αντιδράσει όταν δει τα ποσοστά δημοτικότητάς της να πέφτουν», λέει ο Πίκολι. «Θα ξυπνήσουν τότε τα δεξιά της ένστικτα ή θα παραμείνει πιστή στη μετριοπαθή πορεία;».

«Μήλο της Έριδας» το προσφυγικό για την ακροδεξιά

Η Ευρώπη έχει ήδη βιώσει την πρόγευση μιας πιθανής διαμάχης με τη Ρώμη, με επίκεντρο φυσικά το προσφυγικό: Όταν η Μελόνι δεν επέτρεψε στο Ocean Viking να εισέλθει με 234 μετανάστες σε λιμάνι της Ιταλίας, το πλοίο της ΜΚΟ αναγκάστηκε να πλεύσει με προορισμό τη Γαλλία. Το Παρίσι εξοργίστηκε, ασκώντας έντονη κριτική και αυξάνοντας τους συνοριακούς ελέγχους στα γαλλοϊταλικά σύνορα. Τελικά επενέβη ακόμη και ο Ιταλός πρόεδρος, Σέρτζιο Ματαρέλα, για να ηρεμήσει τα διπλωματικά πνεύματα. Η Μελόνι, ωστόσο, έχει ήδη αφήσει να εννοηθεί ότι θα λάβει και "νέα μέτρα" για να αντιμετωπίσει τους διασώστες από την κοινωνία των πολιτών και τις ΜΚΟ. Από κοινού με την Ελλάδα, τη Μάλτα και την Κύπρο, η ΕΕ κλήθηκε τελικά να λάβει μέτρα κατά των εν λόγω ΜΚΟ.

Η Σουηδία σημείωσε επίσης στροφή προς τα δεξιά το 2022 - αν και βέβαια όχι τόσο ακραία όσο η Ιταλία. Στις βουλευτικές εκλογές του Σεπτεμβρίου, οι εθνικιστές Σουηδοί Δημοκράτες συγκέντρωσαν πάνω από το ένα πέμπτο των ψήφων, ποσοστό ρεκόρ για τη χώρα. Η πολιτική στροφή στο πολυπληθέστερο κράτος της Σκανδιναβίας προκαλεί ανησυχία: Προκειμένου να αποκτήσει την απαραίτητη πλειοψηφία για την εκλογή νέου πρωθυπουργού, ο συντηρητικός Ουλφ Κρίστερσον προχώρησε για πρώτη φορά στην ιστορία της χώρας σε κυβερνητική συμφωνία με τους δεξιούς λαϊκιστές. Η ΕΕ δεν έχει ακόμη αντιμετωπίσει κάποιο σημαντικό πρόβλημα με τη νέα κυβέρνηση της Στοκχόλμης - ίσως και επειδή οι Σουηδοί έχουν επικεντρωθεί για την ώρα κυρίως στην Άγκυρα και όχι στης Βρυξέλλες.

Πιο ανατολικά, και συγκεκριμένα στη Βαρσοβία και τη Βουδαπέστη, ορισμένοι τρίβουν τα χέρια τους - όχι τόσο λόγω της νέας σουηδικής κυβέρνησης, αλλά λόγω της νέας ισχυρής γυναίκας στο ιταλικό πολιτικό τοπίο. Και όμως, το Μεταναστευτικό ίσως τελικά σπείρει τη διχόνοια ανάμεσα στους ομοϊδεάτες της Μελόνι, καθώς η κυβέρνησή της έχει θέσει ως στόχο να μοιραστούν οι πρόσφυγες που βρίσκονται στην Ιταλία και σε άλλα κράτη της Ευρώπης.

Μάνουελ Σβάρτς, Στέφεν Τρουμπ (dpa)

Επιμέλεια: Χρύσα Βαχτσεβάνου