Σλοβακία: Ποινή φυλάκισης για τον επικεφαλής των ακροδεξιών

Παρά το σχετικά νεαρόν της ηλικίας του ο Μάριαν Κοτλέμπα πρωταγωνιστεί εδώ και δεκαετίες στον ακροδεξιό χώρο της Σλοβακίας. Στις αρχές της χιλιετίας ήταν αρχηγός νεοναζιστικού κόμματος, φορούσε μάλιστα παραλλαγή παραστρατιωτικής σλοβακικής φασιστικής οργάνωσης του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, πραγματοποιώντας πορείες με πυρσούς. Μετά την ίδρυση του ακροδεξιού κόμματος «Η Σλοβακία μας» (LSNS) άλλαξε την εξωτερική του εμφάνιση, φαινομενικά και ρητορική. Πλέον εμφανίζεται με πράσινα t-shirt συνοδευόμενος συχνά από γιγαντόσωμους skinhead για την προστασία του. Ενώπιον του δικαστηρίου την περασμένη Δευτέρα εμφανίστηκε ωστόσο με κοστούμι και μάσκα. 

Το δικαστήριο -παρεμπιπτόντως το ίδιο που προ πέντε εβδομάδων αθώωσε τους υποκινητές της δολοφονίας του δημοσιογράφου Γιάν Κούτσιακ- καταδίκασε τον 43χρονο ακροδεξιό σε φυλάκιση τεσσάρων χρόνων και τεσσάρων μηνών με την κατηγορία της υποκίνησης της άκρας δεξιάς μέσω της διάδοσης ναζιστικών συμβόλων, κρίνοντας ότι ο κατηγορούμενος θέτει σε κίνδυνο τη δημοκρατία και τα ατομικά δικαιώματα. Ο Κοτλέμπα έχει ασκήσει ήδη έφεση κατά της απόφασης.

Το σύμβολο «1.488»

Τον Μάρτιο του 2017 ο επικεφαλής του ακροδεξιού κόμματος της Σλοβακίας είχε δωρίσει σε αδύναμες οικονομικά οικογένειες το συμβολικό ποσό των 1.488 ευρώ. Ο αριθμός αυτός είναι ένας ιδιαίτερα δημοφιλής κωδικός στις τάξεις των νεοναζί της Ευρώπης και των ΗΠΑ. Το «88» παραπέμπει στον ναζιστικό χαιρετισμό «Heil Hitler!» καθότι το H είναι το όγδοο γράμμα στο λατινικό αλφάβητο. Το δε «14» παραπέμπει σε ρατσιστικό σλόγκαν για την «προστασία της λευκής φυλής» που έγινε γνωστό ως «14 γράμματα». 

Την εποχή εκείνη ο Κοτλέμπα βρισκόταν στο απόγειο της καριέρας του. Το 2013 είχε κερδίσει απροσδόκητα τις περιφερειακές εκλογές στην περιφέρεια Μπάνσκα Μπίστριτσα. Η επιτυχία του είχε συνδεθεί με το γενικότερο κύμα διαμαρτυρίας κατά της ελίτ, με τον ίδιο να στηλιτεύει τη διαφθορά στη χώρα, να υπεραμύνεται της παραδοσιακής οικογένειας και να αυτοπροβάλλεται ως εκφραστής των «νοικοκυραίων». 

Παράλληλα όμως «εμβάθυνε» ακόμη περισσότερο στην ακραία ρατσιστική ρητορική μίσους. Ο αρχηγός των ακροδεξιών χαρακτηρίζει τους Ρομά «παράσιτα» και κάνει λόγο για «εγκληματικότητα των τσιγγάνων». Τα χρόνια που ακολούθησαν την προσφυγική κρίση και εκμεταλλευόμενος το γενικότερο ξενοφοβικό κλίμα στη χώρα κατάφερε να εδραιώσει τη δύναμή του σε εθνικό επίπεδο. Παρότι δεν επανεξελέγη κυβερνήτης στις περιφερειακές του 2017, το κόμμα του εκπροσωπείται σήμερα με 17 έδρες στο εθνικό κοινοβούλιο των 150 συνολικά εδρών. 

Υφέρπουσα απειλή

Μολονότι η πολιτική του επιρροή είναι σχετικά περιορισμένη, αφού τα κόμματα του δημοκρατικού τόξου επέλεξαν εξαρχής την τακτική της περιθωριοποίησης, είναι γεγονός ότι πολλές παρατάξεις υιοθέτησαν στο μεταξύ θέσεις της άκρας δεξιάς καθιστώντας τις κοινωνικά αποδεκτές. Έτσι από το σοσιαλδημοκρατικό κόμμα Smer ακούγονται πλέον συχνά ισλαμοφοβικά επιχειρήματα. Ο νυν πρωθυπουργός Μάτοβιτς ηγείται ενός λαϊκίστικου κινήματος ετερόκλητων πολιτικών σχημάτων, τα οποία δεν διστάζουν να αξιοποιήσουν ακόμη και την ακροδεξιά φαρέτρα κατά των Ρομά. Τον Απρίλιο η κυβέρνησή του είχε προχωρήσει σε αποκλεισμό ολόκληρων περιοχών όπου διέμεναν Ρομά, με το εικονικό επιχείρημα ανακοπής της αλυσίδας μετάδοσης του Covid-19. Την  ίδια ώρα η δεξιά πτέρυγα του κόμματός του στηρίζει εμμέσως νομοθετικές πρωτοβουλίες των ακροδεξιών που έχουν στόχο να βάλουν προσκόμματα στις εκτρώσεις. Η ειδοποιός διαφορά με τον Κοτλέμπα είναι ότι τα κόμματα της συγκυβέρνησης είναι αμιγώς φιλοδυτικά και φιλοευρωπαϊκά.

Σε περίπτωση που το Ανώτατο Δικαστήριο της Σλοβακίας επιβεβαιώσει την πρωτόδικη καταδίκη, αυτό θα ισοδυναμούσε ουσιαστικά με το τέλος της πολιτικής σταδιοδρομίας του Κοτλέμπα. Εντούτοις όσο η σλοβακική πολιτική δεν βρίσκει απαντήσεις στα σύνθετα προβλήματα που αφορούν στους Ρομά αλλά και την εντεινόμενη διαφθορά στη χώρα, θα υπάρχει πάντα πρόσφορο έδαφος για επίδοξους διαδόχους και συνεχιστές της ρητορικής μίσους και μισαλλοδοξίας. 

Κώστας Συμεωνίδης (dpa, NZZ, afpd)