Πώς παρουσίασαν τα ΜΜΕ την ουκρανική κρίση

Στην αρχή, οι κλασσικές επαναστατικές εικόνες ειρηνικών διαδηλωτών, που έδιναν τον αγώνα τους στην πλατεία Μαϊντάν για ένα καλύτερο αύριο στην Ουκρανία. Και όταν ξεκίνησαν οι συγκρούσεις τα γερμανικά μέσα ενημέρωσης δεν μπόρεσαν να ξεφύγουν από τα κλισέ των «καλών» φιλοευρωπαϊκών δυνάμεων εναντίον των διεφθαρμένων και φιλορωσικών «κακών» δυνάμεων. Η κόσμος των μίντια κατηγοριοποίησε τους Ουκρανούς σε καλούς και κακούς.

Μονομέρεια στη μετάδοση των γεγονότων

Όμως, δεν ήταν τόσο εύκολο να συνεχιστεί η μετάδοση ρεπορτάζ μέσα σε αυτές τις δύο κατηγορίες. Γιατί η κατάσταση από την αρχή ήταν συγκεχυμένη και κανένας δημοσιογράφος δεν έκανε τον κόπο να απομακρύνει το βλέμμα του από την πλατεία Μαϊντάν για να αποκτήσει ολοκληρωμένη εικόνα της κατάστασης στη χώρα. Πολλοί δυτικοί ανταποκριτές επέλεξαν ως τόπο διαμονής το ξενοδοχείο «Ουκραίνα», ακριβώς στην πλατεία, το οποίο έγινε κάτι σαν κέντρο τύπου της αντιπολίτευσης.
«Οι περισσότεροι παρουσίασαν τα γεγονότα ως μια διαμαρτυρία της κοινωνίας των πολιτών εναντίον ενός κακού ηγεμόνα», λέει στη Deutsche Welle ο Σίμον Βάις, πολιτικός επιστήμων στο Πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης. Κυρίως στην αρχή τα ρεπορτάζ ήταν μονομερή, από τη μια πλευρά η Δύση και από την άλλη οι δυνάμεις τους σκότους και η σκοτεινή Ρωσία. «Τα γερμανικά ΜΜΕ υιοθέτησαν αρχικά την ίδια οπτική γωνία για τη διένεξη στην Ουκρανία με αύτη της γερμανικής κυβέρνησης, δηλαδή μονομερή και ελάχιστα ισορροπημένη» υποστηρίζει ο Βάις.

Στο ίδιο συμπέρασμα καταλήγει και το τηλεοπτικό μαγκαζίνο Zapp της Βόρειας Γερμανικής Τηλεόρασης, που ανέλυσε τα ρεπορτάζ των βασικών δελτίων ειδήσεων Tagesschau και Tagesthemen επί μια εβδομάδα τον περασμένο Νοέμβριο, τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο. Το αποτέλεσμα; Το 80% των συνεντεύξεων προέρχονταν από αντικαθεστωτικούς, ενώ ο πιο δημοφιλής από την αντιπολίτευση αναδείχθηκε ο Βιτάλι Κλίτσκο, αν και ήταν ένας από πολλούς αρχηγούς της αντιπολίτευσης.

«Δυσφημίστηκε όλο το κίνημα»

Όσο κλιμακώνονταν οι εντάσεις τόσο άλλαζαν οι εικόνες στις ειδήσεις. Μετά τα δραματικά γεγονότα, τέλος Φεβρουαρίου, και την πτώση Γιανουκόβιτς, ξαφνικά ακούστηκε η λέξη "Σβόμποντα", το όνομα του ακροδεξιού εθνικιστικού κόμματος που συμμετέχει στην μεταβατική κυβέρνηση. Η αφήγηση των ειδήσεων άλλαξε. Ενώ στην αρχή οι σημαίες του κόμματος δεν προκαλούσαν κάποια σχόλια, στη συνέχεια όλη η προσοχή συγκεντρώθηκε εκεί και «ακούστηκαν επικριτικές φωνές», λέει ο Σίμον Βάις. Ωστόσο, ο διευθυντής της οργάνωσης n-ost Χάνο Γκούντερτ εκφράζει τον σκεπτικισμό του. «Έγινε υπερπροβολή των δεξιών στοιχείων και έτσι δυσφημίστηκε όλο το κίνημα». Στη συνέχεια εμφανίστηκε και η Ρωσία ως πρωταγωνιστής στη διένεξη και η διάλυση του μύθου της "καλής" αντιπολίτευσης προφανώς χρησίμευσε στον πρόεδρο Πούτιν. Από τότε που η Μόσχα προσάρτησε την Κριμαία, η διένεξη στην Ουκρανία περιορίζεται στο ρόλο της Ρωσίας και προσωποποιείται στον Πούτιν. Εξ' ού και ο τίτλος του Spiegel: «ο εμπρηστής – ποιος μπορεί να σταματήσει τον Πούτιν;».

Ο Πούτιν κατά της Ευρώπης και της Αμερικής, η ανατολή κατά της δύσης, ψυχροπολεμική ρητορική. Αλλά δεν είναι αυτό που κάνει τόσο εντύπωση στα ρεπορτάζ, αλλά το πόσο «οι λεγόμενοι ειδήμονες της ρωσικής πολιτικής και οι επικριτές της κατηγορούν οι μεν τους δε για μονομέρεια», υποστηρίζει ο Χάνο Γκούντερτ. Οι μεν βλέπουν τον Πούτιν ως ένοχο, οι δε υποστηρίζουν ότι πρέπει να ληφθούν υπόψη οι ρωσικές ευαισθησίες. Ακόμη και τώρα που η διένεξη έφτασε και στην ανατολική Ουκρανία με τους φιλορώσους αυτονομιστές να καταλαμβάνουν δημόσια κτήρια, οι διαφοροποιημένες απόψεις στα ρεπορτάζ είναι ελάχιστες.

Vera Kern/Ειρήνη Αναστασοπούλου

Υπεύθ. Σύνταξης Σταμάτης Ασημένιος