Προστασία για τη γενιά της μαθητείας

«Γενιά του πράκτικουμ» ονομάζονταν παλαιότερα οι νεαροί Γερμανοί που, μετά τις σπουδές, αποκτούσαν πρώτες επαγγελματικές εμπειρίες σε μία πρακτική άσκηση- συνήθως με συμβολική αμοιβή ή και χωρίς αμοιβή. Τι γίνεται όμως, όταν η «πρακτική άσκηση» διαιωνίζεται ή γίνεται μέσο εργασιακής εκμετάλλευσης;

Για πρώτη φορά το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο παίρνει θέση στο θέμα αυτό με αφορμή έκθεση της ευρωβουλευτού Γιοάνα Σκζεντλέφσκα από την Πολωνία για την ανεργία των νέων. Οι ευρωβουλευτές ζητούν από την Κομισιόν να θεσπίσει ένα «ευρωπαϊκό πλαίσιο ποιότητας» για τη μαθητεία και την πρακτική άσκηση στα 28 κράτη-μέλη. Ωστόσο, δεν αμφισβητούν κατ΄αρχήν τη χρησιμότητα της πρακτικής άσκησης- το αντίθετο μάλιστα, όπως επισημαίνει η Ολλανδέζα Ρία Όομεν Ρούιτεν από το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, τη μεγαλύτερη πολιτική ομάδα του Ευρωκοινοβουλίου:

«Το πρόβλημα είναι ότι σε πολλά κράτη-μέλη έχουμε πάρα πολλούς νέους που, ενώ έχουν ολοκληρώσει τις σπουδές τους, δεν βρίσκουν δουλειά, αλλά δεν έχουν και εργασιακή εμπειρία. Πρέπει να απασχοληθούν ή να εκπαιδευθούν περαιτέρω, δεν μπορούν να κάθονται συνέχεια σπίτι τους. Άλλωστε ήδη προβλέπονται σχετικά κονδύλια από τον κοινοτικό προϋπολογισμό ή εθνικούς πόρους. Πρέπει όμως να μην γίνονται και αντικείμενο εκμετάλλευσης όσοι κάνουν πρακτική άσκηση» λέει η Ολλανδέζα ευρωβουλευτής στην Deutsche Welle.

Οι μισοί εργαζόμενοι με... πρακτική άσκηση;

Η πρακτική άσκηση αποτελεί τμήμα της νέας στρατηγικής που η ΕΕ αποκαλεί «εγγύηση απασχόλησης για τους νέους». Οι υποστηρικτές του μέτρου πιστεύουν ότι όταν εφαρμοστεί η εγγύηση απασχόλησης κανείς από τους νέους ανέργους δεν θα μένει άπρακτος. Οι επικριτές αντιτείνουν ότι πρόκειται για μία κίνηση συμβολικού χαρακτήρα με ελάχιστη χρηματοδότηση από το ευρωπαϊκό κοινωνικό ταμείο και με προτεραιότητα σε «πρακτική άσκηση» που απορρυθμίζει τις εργασιακές σχέσεις.

Εδώ χρειάζεται η πανευρωπαϊκή εγγύηση προστασίας, λέει ο ευρωβουλευτής των Πρασίνων Νίκος Χρυσόγελος, ο οποίος μάλιστα επισημαίνει ότι το πρόβλημα έχει πάρει μεγάλες διαστάσεις στην Ελλάδα: «Σήμερα σε περιοχές όπου υπάρχει μεγάλος αριθμός τουριστών, υπάρχουν ξενοδοχεία που απασχολούν το 40 με 50% του προσωπικού με τη λεγόμενη ʽμαθητείαʼ. Όταν δουλεύει κάποιος 12 ώρες, τότε δεν είναι μία πραγματική άσκηση για να μάθει ο νέος. Άρα θα πρέπει οι συνθήκες εργασίας, η ασφάλιση και η διάρκεια της πρακτικής άσκησης να διασφαλίζουν ότι υπάρχει ένα μίνιμουμ κοινωνικής προστασίας σε όλη την Ευρώπη» τονίζει ο Έλληνας ευρωβουλευτής στην Deutsche Welle.

Ωστόσο, η ευρωβουλευτής των χριστιανοδημοκρατών Ρία Όομεν Ρούιτεν πιστεύει ότι η ΕΕ δεν έχει αρμοδιότητα να επιβάλει ένα ενιαίο, υπερεθνικό πλαίσιο προδιαγραφών: «Αυτό που δεν θέλουμε ως ΕΕ είναι να αποφασίζουμε εμείς για τα κράτη-μέλη πώς θα πληρώνεται η πρακτική άσκηση και ποιες θα είναι οι συνθήκες απασχόλησης. Όχι, θα ζητήσουμε από τους εταίρους μας να δημιουργήσουν ένα δίκαιο πλαίσιο, αλλά δεν θα επιβάλουμε εμείς τους κανόνες, όπως δεν μπορούμε να επιβάλουμε παντού έναν ενιαίο ελάχιστο μισθό ή ένα ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα».

Αναποτελεσματική διαχείριση πόρων

Αν επικρατήσει αυτή η λογική, θα παραμείνει η σημερινή αδυναμία του συστήματος, επιμένει η άλλη άποψη: κανόνες θα υπάρχουν, κονδύλια θα προβλέπονται, αλλά η πράξη δεν θα ανταποκρίνεται στη θεωρία. Παράδειγμα: η αναποτελεσματικότητα που παρατηρείται σήμερα στην Ελλάδα κατά τη χρήση κοινοτικών πόρων για την απόκτηση εργασιακής εμπειρίας, τονίζει ο Νίκος Χρυσόγελος: «Πόροι από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο για τη δημιουργία θέσεων εργασίας χρησιμοποιούνται ως ένα είδος επιδόματος, όπως η λεγόμενη κοινωφελής εργασία. Μερικές χιλιάδες άνθρωποι μπορεί να δουλέψουν για 5-6 μήνες, να πάρουν ένα ποσό μέχρι 3.000 ευρώ, δεν καταγράφονται έτσι ως άνεργοι, αλλά στη διάρκεια των 5-6 μηνών δεν θα αποκτήσουν εργασιακή εμπειρία. Θα πάνε στους δήμους, την ίδια στιγμή που διώχνονται άνθρωποι από τους δήμους και δημιουργούνται τεράστια κενά».

Ιδιαίτερα η Ευρωπαϊκή Αριστερά βλέπει με κριτική διάθεση την απασχόληση νέων αποφοίτων ή ανέργων σε πρακτική άσκηση και θεωρεί ότι πρόκειται για απόπειρα μισθολογικού και κοινωνικού ντάμπινγκ. Χαρακτηριστικό το σχόλιο από τον Κύπριο ευρωβουλευτή του ΑΚΕΛ Τάκη Χατζηγεωργίου, ο οποίος μίλησε στους δημοσιογράφους στο Στρασβούργο εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Αριστεράς: «Εμείς έχουμε μία μεγάλη ανησυχία: μήπως στο τέλος αντικαθιστούμε τη συνολική εργασία μέσα από συλλογικές συμβάσεις με ενέργειες που τείνουν σε λίγες ώρες εργασίας, λίγο μισθό, ʽφύγε εσύ να έρθει κάποιος άλλοςʼ, να μην υπάρχει δηλαδή εξασφάλιση που να δίνει στον εργαζόμενο την αίσθηση ότι εδώ που εργάζομαι είμαι ασφαλισμένος, έχω τον μισθό μου, έχω τα καθήκοντά μου, τα οποία πρέπει να φέρω σε πέρας».

Γιάννης Παπαδημητρίου, Στρασβούργο

Υπεύθ. σύνταξης: Δήμητρα Κυρανούδη