Προσιτή κατοικία και ενέργεια στην Ελλάδα

«Δίνουμε μια πράσινη πυξίδα την εποχή που έχουμε μείνει με εργαλεία του παρελθόντος μπροστά στις νέες προκλήσεις», δηλώνει μιλώντας στη Deutsche Welle ο διευθυντής του γραφείου του ιδρύματος Χάινριχ Μπελ στην Ελλάδα, Μιχάλης Γουδής. Με σύνθημα “Re-think, Re-act” το πολιτικό ίδρυμα των Πρασίνων γιόρτασε τα δέκα χρόνια λειτουργίας του στην Ελλάδα με πλήθος συζητήσεων και εκδηλώσεων στο κέντρο και τις γειτονιές της Θεσσαλονίκης. «Ασχοληθήκαμε με ζητήματα που δεν ήταν τόσο ψηλά στον ελληνικό δημόσιο διάλογο και τώρα είναι κεντρικά. Έχουμε εγκαίρως μια θέση στο τραπέζι σε θέματα όπως η στέγαση και η ενεργειακή φτώχεια», αναφέρει χαρακτηριστικά ο κ Γουδής.

H ανάγκη για προσιτή κατοικία

Οι ιδιαίτερα υψηλές τιμές των ενοικίων στις αστικές περιοχές σε συνδυασμό με τη συρρίκνωση των εισοδημάτων των Ελλήνων ανάγκασαν τους πιο ευάλωτους να διαβιούν σε συνθήκες έλλειψης στέγης. «Η κοινωνική κατοικία είναι μια πονεμένη ιστορία στην Ελλάδα. Λειτούργησε κυρίως στο μεσοπόλεμο για τα πιο φτωχά στρώματα. Στη σημερινή συνθήκη τo πρόβλημα της μη  προσιτής κατοικίας αγγίζει και τα μικρομεσαία στρώματα», επισημαίνει η Αθηνά Βιτοπούλου, επίκουρη καθηγήτρια αρχιτεκτονικής στο ΑΠΘ. Πλέον δε μιλάμε για νέα πολεοδόμηση αλλά εκμετάλλευση του υπάρχοντος οικιστικού κεφαλαίου με επανάχρηση.

«Υπάρχουν πολλά κλειστά ακίνητα που χρήζουν και ενεργειακής αναβάθμισης. Με προσαρμοσμένη επανάχρηση μπορούν να αξιοποιηθούν με τα κατάλληλα χρηματοδοτικά εργαλεία και να δοθούν με χαμηλό κόστος στους έχοντες περισσότερη ανάγκη», τονίζει μιλώντας στη Deutsche Welle η κ. Βιτοπούλου που συμμετείχε στη δράση «Η στέγη μας, εμείς», και προσθέτει: «Αν ξαναμπούν αυτά τα ακίνητα στην αγορά, θα βοηθήσουν στη μείωση των τιμών. Αν μπουν πλαφόν μέσω προγραμμάτων θα ακολουθήσει και η ιδιωτική αγορά». Επίσης, η ίδια πιστεύει πως  με σύγχρονες αρχιτεκτονικές παρεμβάσεις  θα υπάρχει αξιοποίηση των κλειστών κοινόχρηστων χώρων για επαγγελματικούς λόγους και κοινωνικούς λόγους και θα μπορέσουν οι κοινωνικές κατοικίες να ενσωματωθούν στον αστικό ιστό των πόλεων ζωντανεύοντας ολόκληρες γειτονιές.

Στο νέο πλαίσιο σημαντικό ρόλο μπορεί να παίξει η τοπική αυτοδιοίκηση όπως στην περίπτωση του Δήμου Θεσσαλονίκης. «Δεν υπάρχουν σπίτια διαθέσιμα για νέες οικογένειες που να προσφέρουν βασικές στεγαστικές συνθήκες αξιοπρεπούς διαβίωσης και αυτό οδηγεί σε πληθυσμιακή συρρίκνωση την πόλη», επισημαίνει ο Αναστάσιος Τελίδης, ειδικός σύμβουλος οικονομικής διαχείρισης του δημάρχου Θεσσαλονίκης. Με τον Φορέα Παροχής Κοινωνικής και Προσιτής Κατοικίας ο Δήμος Θεσσαλονίκης με μελέτη που χρηματοδοτήθηκε από το ίδρυμα Χάινριχ Μπελ κατέγραψε το κτιριακό απόθεμα της πόλης σε ακίνητα που ανήκουν σε μικροϊδιοκτήτες ή και το δημόσιο και έχουν χαμηλό επίπεδο ενεργειακής ανταπόκρισης. «Βοηθούμε τους ιδιοκτήτες να τα ανακαινίσουν, βρίσκοντας τη χρηματοδότηση κι έπειτα προβαίνουμε σε μια μακροχρόνια μίσθωσή τους με χαμηλό μίσθωμα σε συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες. Έτσι ωφελούνται και οι ιδιοκτήτες και οι μισθωτές με μία βιώσιμη μέσα στον αστικό ιστό και σε καλή τιμή κατοικία», τονίζει ο κ. Τελίδης.

Προς μια ενεργειακή δημοκρατία

Η ενεργειακή φτώχεια αυξάνεται  στην Ελλάδα και σε όλη την Ευρώπη και θέτει αμείλικτα διλήμματα στους πολίτες. Να πληρώσουν τους φουσκωμένους ενεργειακούς λογαριασμούς ή να καλύψουν άλλες βασικές ανάγκες; Υπάρχει διέξοδος σε αυτό μετά και τις μακροχρόνιες συνέπειες του πολέμου στην Ουκρανία; «Οι πολίτες μπορούν ατομικά να παράγουν την ενέργεια που καταναλώνουν μέσω ανανεώσιμων πηγών ενέργειας Αυτό μπορεί να γίνει και συλλογικά με τις ενεργειακές κοινότητες όπου τοπικές κοινότητες παράγουν και διαχειρίζονται τη δική τους ενέργεια, ισότιμα με δίκαιο διαμοιρασμό των ωφελειών», μας απαντά ο Δημήτρης Κιτσικόπουλος, συνιδρυτής και αντιπρόεδρος της οργάνωσης Electra Energy, οργάνωση για την προώθηση των ενεργειακών κοινοτήτων.

Η προσπάθεια είναι ακόμη  στην αρχή και υπάρχουν αρκετά προβλήματα τόσο με την αρχιτεκτονική του δικτύου ενέργειας που δεν μπορεί ακόμα να υποδεχθεί τις διεσπαρμένες δομές Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας αλλά και στους τρόπους αποθήκευσης ενέργειας. «Είναι ό,τι το πιο φθηνό υπάρχει και είναι το μέλλον. Πρόκληση η διαχείριση της παραγόμενης ενέργειας και η αποθήκευση. Π.χ. όταν το φωτοβολταϊκό παράγει ενέργεια καλό είναι να το κάνω το μεσημέρι όταν αυτό παράγει ενέργεια» επισημαίνει ο Κιτσικόπουλος, ο οποίος συμμετείχε σε συνέδριο στο πλαίσιο του εορταστικού διημέρου. Η ενεργειακή φτώχεια επηρεάζει την κινητικότητα των ανθρώπων δημιουργώντας κοινωνικούς αποκλεισμούς. «Λύσεις με περισσότερο ποδήλατο, διαμοιρασμό οχημάτων και ενεργειακούς συνεταιρισμούς με ηλεκτροκίνητους στόλους οδηγούν σε ενεργειακή δημοκρατία. Είτε η οικονομική ανάγκη είτε η ανάγκη περιβαλλοντικής βιωσιμότητας θα μας τραβήξει προς τα εκεί», τονίζει ο Έλληνας ειδικός.

Η βιώσιμη κατοικία και το δικαίωμα στην ενέργεια θα συνεχίσει να μας απασχολεί για καιρό θέτοντας βασικά ερωτήματα για τη λειτουργία της δημοκρατίας.

Διογένης Δημητρακόπουλος, Θεσσαλονίκη