Ποιος θα σταματήσει το Ισλαμικό Κράτος;

Με τη φρικιαστική εικόνα ενός κομμένου κεφαλιού κρεμασμένου στην είσοδο ενός γαλλικού εργοστασίου κοντά στη Λυών «γιόρτασε» το Ισλαμικό Κράτος (IS) τον ένα χρόνο ύπαρξής του. Την ίδια μέρα στην Τυνησία δεκάδες τουρίστες πέφτουν νεκροί στην άμμο. Στο Κουβέιτ άνθρωποι χάνουν τη ζωή τους σε σιιτικό τζαμί. Τρία τρομοκρατικά χτυπήματα σε τρεις ηπείρους μέσα στην ίδια μέρα. Το μήνυμα είναι απλό: είμαστε παντού. Μέχρι πέρυσι, οι μαχητές του ΙS ήταν αποκλειστικά συγκεντρωμένοι στο Ιράκ και τη Συρία. Στο μεταξύ έχουν καταλάβει και ένα μεγάλο τμήμα στο βόρειο Ιράκ. Η Μοσούλη, μια πόλη δύο εκατομμυρίων κατοίκων, βρίσκεται υπό τον έλεγχό τους, όπως και η Ράκα στη Συρία. Το Ισλαμικό Κράτος προσπαθεί να εξαπλωθεί ολοένα περισσότερο.

Η εξάπλωση των τζιχαντιστών

Σήμερα το γεωπολιτικό πεδίο στη Μέση Ανατολή διαμορφώνεται διαφορετικά. Το Ισλαμικό Κράτος κυριαρχεί στη διχασμένη Συρία και το πολιτικά ασταθές Ιράκ. Στο μεταξύ παρακλάδια του Ισλαμικού Κράτους δρουν στη χερσόνησο του Σινά στην Αίγυπτο και τη Λιβύη. Η θέση του IS συνεχώς ισχυροποιείται. «Το είχαμε υποτιμήσει» ανέφερε ο ιρακινός βουλευτής Μιτάλ Αλ Αλούσι, σημειώνοντας ότι «κανείς δεν μπορούσε να προβλέψει τις διαστάσεις που θα λάμβανε». Κατά την περίοδο της πρωθυπουργίας Μαλίκι υπήρχαν ριζοσπαστικές δυνάμεις στο εσωτερικό που ασκούσαν αντιπολίτευση. Πολλοί από τους μετέπειτα τζιχαντιστές του ΙS προέρχονταν από εκείνους τους κόλπους.

Στο μεταξύ, από πέρυσι, παρά τις διεθνείς προσπάθειες να ανακοπεί η ορμή του IS, υπολογίζεται ότι στους κόλπους των τζιχαντιστών του χαλιφάτου έχουν προσχωρήσει περίπου 35.000 άτομα. Παρά τις συντονισμένες προσπάθειες ΗΠΑ, ΕΕ, Σαουδικής Αραβίας αλλά και του τακτικού στρατού του Ιράκ, το Ισλαμικό Κράτος αντί να συρρικνώνεται, εδραιώνει ολοένα περισσότερο την κυριαρχία του. Τις τελευταίες εβδομάδες έχει κατακτήσει την πόλη Ραμάντι στο Ιράκ και την αρχαία πόλη της Παλμύρας στη Συρία, ενώ μαίνονται συγκρούσεις στο Κομπάνι.

Η ισχύς του Ισλαμικού Κράτους

Γιατί όμως στην πράξη είναι τόσο δύσκολο να αναχαιτιστεί το ΙS; Η απάντηση είναι απλή. Διότι πρόκειται για ένα οργανωμένο δίκτυο το οποίο κινείται πολυεπίπεδα, από τον συμβατικό πόλεμο μέχρι το αντάρτικο και την τρομοκρατία. Στο μεταξύ οι μαχητές του έχουν καταφέρει μέσα σε ένα χρόνο να εκτοπίσουν Άραβες, Κούρδους, Γεζίντι, Ασσύριους, Πεζμεργκά και Σαμπάκους από τα εδάφη τους, καταλαμβάνοντας την περιοχή στην οποία εκτείνεται σήμερα το Χαλιφάτο. Παρά το γεγονός ότι οι τακτικοί στρατοί του Ιράκ και της Συρίας φέρουν σύχγρονους στρατιωτικούς εξοπλισμούς, η μάχη με το IS παραμένει άνιση. Σύμφωνα με τον ταξίαρχο των δυνάμεων των Πεζμεργκά, το IS χρησιμοποιούν κυρίως νάρκες και εκρηκτικά TNT, από τα οποία έχουν χάσει τη ζωή τους περίπου 1500 στρατιώτες Πεζμεργκά.

Ωστόσο σύμφωνα με τη γερμανοϊρανή συγγραφές Ναβίντ Κερμανί το ΙS έχει αποκτήσει αυτή τη δυναμική «ακριβώς επειδή του το έχουν επιτρέψει οι αντίπαλοί του». Στο μεταξύ είναι δύσκολο να αποδοθούν συγκεκριμένες ευθύνες στις επίσημες ηγεσίες της περιοχής. Επί σειρά δεκαετιών τα απολυταρχικά καθεστώτα της Μέσης Ανατολής τραυμάτισαν και ταπείνωσαν τον ψυχισμό του κόσμου. Οι δημόσιες εκτελέσεις, οι αποκεφαλισμοί και οι λιθοβολισμοί ήταν συνήθεις τιμωρητικές πρακτικές της κρατικής μηχανής στο Ιράν, τη Σαουδική Αραβία και το Ιράκ του Σαντάμ. «Μετά την πτώση του Σαντάμ, κυριεύει η τρομορκατία», λένε ο σιίτης Φόαντ και ο σουνίτης Ιμπραήμ. Οι δύο νέοι ιρακινοί δεν θέλουν πλέον να πολεμούν. Όνειρό τους είναι να φύγουν μακριά από τον πόλεμο, με προορισμό την Ευρώπη.

Μπίργκιτ Σβένσον, Ερμπίλ / Δήμητρα Κυρανούδη