Ποιον ωφελεί τελικά ο (υπερ)τουρισμός;

Σε αρκετά δημοφιλή τουριστικά θέρετρα στην Ευρώπη οι κάτοικοι διαμαρτύρονται. Στη Βενετία έχουν σημειωθεί μέχρι και καταλήψεις σε διαμερίσματα – οι πολίτες βλέπουν την πόλη τους να κατακλύζεται από τουρίστες, ενώ οι ίδιοι συχνά δεν έχουν πού να μείνουν. Σχεδόν 49.000 είναι οι μόνιμοι κάτοικοι του ιστορικού κέντρου της Βενετίας. Σύμφωνα με διάφορες εκτιμήσεις, η πόλη ωστόσο υποδέχεται πάνω από 20 εκατομμύρια τουρίστες ετησίως. Η καθημερινότητα ορισμένων μετατρέπεται σε τουριστικό προϊόν για κάποιους άλλους.

Η Ευρώπη είναι η ήπειρος με τους περισσότερους τουρίστες παγκοσμίως και η Βενετία είναι μόλις μία από τις ευρωπαϊκές πόλεις που υποφέρουν από τον υπερτουρισμό. Την περίοδο αυτή πληθαίνουν οι αναφορές για διαμαρτυρίες στη Βαρκελώνη και σε άλλες ισπανικές πόλεις. Στη Λισαβόνα, την Πράγα και το Άμστερνταμ ο μαζικός τουρισμός οδηγεί όλο και περισσότερο σε εντάσεις μεταξύ τουριστών και μόνιμων κατοίκων.

Οι λόγοι είναι παντού οι ίδιοι: αύξηση ενοικίων, αστρονομικές τιμές ακινήτων και το ερώτημα για ποιους προορίζονται τελικά οι διαθέσιμοι πόροι.

Ο τουρισμός ως πηγή εισοδήματος... αλλά για ποιον;

Ο τουρισμός είναι η  βασική πηγή εισοδήματος για πολλές ευρωπαϊκές πόλεις. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση αντιπροσωπεύει περίπου το 10% της οικονομικής παραγωγής. Σύμφωνα με εκτιμήσεις της ΕΕ, περίπου 12,3 εκατομμύρια άνθρωποι απασχολούνται στον τομέα του τουρισμού.

«Πρόκειται για αφηρημένα στοιχεία», λέει ο Σεμπάστιαν Ζένκερ από τη Σχολή Διοίκησης Επιχειρήσεων της Κοπεγχάγης. Σύμφωνα με τον Ζένκερ, αυτό δεν ωφελεί απαραίτητα τους κατοίκους: Τα ενοίκια διαρκώς αυξάνονται, τα σπίτια γίνονται απρόσιτη πολυτέλεια και τα εστιατόρια χρεώνουν τιμές που μόνο οι τουρίστες μπορούν να πληρώσουν.

Πού πάνε λοιπόν όλα αυτά τα χρήματα που ξοδεύουν όλοι οι τουρίστες στη Μεσόγειο; Πολλά καταλήγουν στην αεροπορική βιομηχανία, τις μεγάλες ξενοδοχειακές αλυσίδες, τις διεθνείς εταιρείες και τη βιομηχανία κρουαζιέρας, λέει ο Πολ Πέτερς, ο οποίος μελετά διαστάσεις του βιώσιμου τουρισμού στο Πανεπιστήμιο της Μπρέντα στην Ολλανδία.

Το περιβαλλοντικό αποτύπωμα του τουρίστα

Καθοριστικός παράγοντας είναι ποιος ταξιδεύει και πώς. Οι τουρίστες κρουαζιέρας, για παράδειγμα, κοιμούνται και τρώνε στο πλοίο. Οι τουρίστες που ταξιδεύουν οργανωμένα, έχουν συνήθως ένα πακέτο με πτήσεις, ξενοδοχείο και γεύματα μέσω μεγάλων ταξιδιωτικών πρακτορείων. Ως εκ τούτου, ξοδεύουν επίσης ελάχιστα στον προορισμό τους.

Ταυτόχρονα όμως όλοι αυτοί οι τουρίστες συμβάλλουν στην ατμοσφαιρική ρύπανση και την υπερκατανάλωση νερού – επιβαρύνοντας έτσι τους κατοίκους στον εκάστοτε τουριστικό προορισμό τους. Αυτό ενισχύει την ανισότητα και τροφοδοτεί εντάσεις μεταξύ ντόπιων και τουριστών.

«Όλοι θέλουν να τους προτιμούν οι τουρίστες. Το ερώτημα είναι με ποιον τρόπο και σε τι είδους τουρισμό προσανατολίζονται», συνοψίζει ο Σεμπάστιαν Ζένκερ από την Κοπεγχάγη.

Επιμέλεια: Χρύσα Βαχτσεβάνου