Περνώντας σύνορα σε εποχές πανδημίας

Επίσκεψη-αστραπή στο Λουξεμβούργο. Η ιδέα προέκυψε μετά από μελέτη των περιοριστικών μέτρων. Σχεδόν όλες οι χώρες της ΕΕ θεωρούνται «κόκκινες ζώνες» και μπορεί να μην κλείνουν τα σύνορά τους, αλλά επιβάλλουν περιορισμούς στις μετακινήσεις. Όμως στην καρδιά της Δυτικής Ευρώπης υπάρχουν και εξαιρέσεις. Για παράδειγμα όποιος μένει στη Γερμανία μπορεί να μετακινηθεί χωρίς διατυπώσεις στο γειτονικό Λουξεμβούργο για επίσκεψη συγγενικού προσώπου ή και χωρίς συγκεκριμένη αιτιολογία, εφόσον η παραμονή διαρκεί λιγότερο από 24 ώρες. Μήπως να το δοκιμάσω; Ξαναβλέποντας τις σχετικές διατάξεις, επιβεβαιώνω ότι δεν απαιτείται καραντίνα, ούτε κατά την άφιξη στο Λουξεμβούργο, αλλά ούτε κατά την επιστροφή, υπό την προϋπόθεση πάντα ότι η παραμονή δεν ξεπερνά τις 24 ώρες. Επίσης δεν χρειάζεται αρνητικό τεστ, ούτε καν η συμπλήρωση του συνηθισμένου PLF. Μα είναι πράγματι τόσο απλό; Καλύτερα ας το διασταυρώσω, για να μην βρεθώ προ εκπλήξεως.

Στην ειδική τηλεφωνική γραμμή, που έχουν εγκαταστήσει οι γερμανικές αρχές, μία ευγενική υπάλληλος με ενημερώνει ότι πράγματι δεν προβλέπεται αρνητικό τεστ ή καραντίνα, αλλά «σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να συμπληρώσετε το PLF για την άφιξή σας στη Γερμανία». Μόνο για την άφιξη ή και για την έξοδο προς το Λουξεμβούργο; «Για το τι απαιτεί το Λουξεμβούργο δεν έχω ενημέρωση, αυτό που μπορώ να σας πω είναι ότι χρειάζεται η συμπλήρωση του PLF για την είσοδο στη Γερμανία. Αλλά αυτό μπορεί να γίνει έως και 72 ώρες πριν, δεν χρειάζεται να πάτε πρώτα στο Λουξεμβούργο, μπορείτε να το συμπληρώσετε από τώρα». Ακολουθώ τις οδηγίες. Συμπληρώνω PLF για να πάρω μία ευγενική απάντηση με την επισήμανση ότι μετά την είσοδο στη Γερμανία προβλέπεται δεκαήμερη καραντίνα. Μα είναι δυνατόν; Άλλα λέγαμε στο τηλέφωνο. Παρά ταύτα, την επόμενη μέρα το πρωί το ταξίδι αρχίζει. Στο τελευταίο πάρκινγκ πριν τα σύνορα βλέπω ένα περιπολικό. Ας κάνω κι εδώ μία ερώτηση. «Πηγαίνω στο Λουξεμβούργο και σκοπεύω να επιστρέψω το απόγευμα, γνωρίζετε αν χρειάζεται κάποια διατύπωση; Σας ρωτώ γιατί μου έχουν δώσει κάπως αντιφατικές πληροφορίες, δεν είμαι βέβαιος αν πρέπει να συμπληρώσω PLF στην επιστροφή». Η αστυνομικός φαίνεται να εκπλήσσεται και λέει ότι, απ' ότι γνωρίζει, δεν χρειάζεται καμία διατύπωση για ένα ταξίδι εντός της ημέρας, ούτε PLF. «Το σημαντικό είναι να μην κάνετε διανυκτέρευση στο Λουξεμβούργο», μου εξηγεί.

Επιστροφή στο 2019

Στην τελευταία σύνοδο κορυφής της ΕΕ ο πρωθυπουργός του Λουξεμβούργου προειδοποιούσε ότι «αν κλείσουμε τα σύνορα, το σύστημα υγείας θα καταρρεύσει σε λίγες μέρες». Εννοούσε κάτι πολύ συγκεκριμένο: Δεδομένου ότι οι υψηλοί μισθοί είναι κίνητρο για δουλειά στο Λουξεμβούργο, αλλά τα απλησίαστα ενοίκια (τουλάχιστον 2.000 ευρώ για ένα μικρό διαμέρισμα σε καλή γειτονιά) είναι αντικίνητρο, πολλοί νοσηλευτές ή άλλοι εργαζόμενοι προτιμούν να βρουν σπίτι στην πλησιέστερη επαρχιακή γαλλική ή γερμανική πόλη και να μετακινούνται καθημερινά από και προς τη δουλειά τους. Αν λοιπόν το Λουξεμβούργο κλείσει τα σύνορα, μάλλον θα μείνει …χωρίς εργαζόμενους. Περνάω τα σύνορα χωρίς να το καταλάβω. Μόνο η πινακίδα Luxemburg με φόντο τη σημαία της Ευρώπης (και λίγο αργότερα η γενναιόδωρη μείωση στην τιμή της βενζίνης) με ειδοποιεί ότι αλλάζω χώρα. Σαν να μην άλλαξε τίποτα στο παλαιό, καλό Σένγκεν.

Ανοιχτά είναι όχι μόνο τα σύνορα, αλλά και τα εμπορικά καταστήματα, τα βιβλιοπωλεία, τα κομμωτήρια, τα ξενοδοχεία. Μήπως να εκμεταλλευθώ την ευκαιρία για ένα κούρεμα; Είμαι τυχερός, στην πρώτη πόρτα με επιγραφή Hair Design που ρωτάω τυχαία, με δέχονται χωρίς ραντεβού. Μάλλον πολλά ήταν βέβαια τα 42 ευρώ για ένα κούρεμα σε υπόγειο κομμωτήριο με ατμόσφαιρα δεκαετίας του '70, αλλά ας μην τα θέλουμε όλα δικά μας. Αργότερα διαβάζω σε κάποια ρεπορτάζ ότι στο Βάσερμπιλιγκ, την πρώτη πόλη του Μεγάλου Δουκάτου μετά τα σύνορα, είναι πλέον αδύνατον να κλείσεις ραντεβού για κούρεμα, τα κομμωτήρια είναι «κλεισμένα» για πολλές εβδομάδες από Γερμανούς πελάτες, οι οποίοι δεν μπορούν να κουρευτούν στην πατρίδα τους λόγω των περιοριστικών μέτρων.

Στην πρωτεύουσα, την Πόλη του Λουξεμβούργου, δεν βλέπω αθρόα προσέλευση Γερμανών, ίσως γιατί εδώ οι περισσότεροι μιλούν γαλλικά. Γαλλική είναι και η περιρρέουσα ατμόσφαιρα. Μόλις ολοκληρώθηκαν εκτεταμένα έργα πεζοδρόμησης και ανάπλασης, η βόλτα στο κέντρο θυμίζει γαλλική επαρχία σε ξέγνοιαστες εποχές προ πανδημίας. Με τη διαφορά ότι οι παραδοσιακές μπρασερί παραμένουν κλειστές, ενώ οι πολλοί φορούν μάσκες προστασίας. Όχι όμως όλοι και κυρίως όχι οι νεότεροι. Λίγη κίνηση στις δημόσιες συγκοινωνίες, αν και το Λουξεμβούργο, από τον Μάρτιο του 2020, είναι η πρώτη χώρα στον κόσμο που προσφέρει δωρεάν μετακινήσεις και μάλιστα με υπερσύγχρονα τραμ και λεωφορεία. Το φημισμένο γαλλικό πολυκατάστημα Galleries Lafayette έχει ανοίξει, αλλά η προσέλευση είναι ελάχιστη, παρά τις υποσχέσεις για «εκπτώσεις μέχρι 70%» όπως γινόταν και πριν από την πανδημία τέτοια εποχή...   

Το «Σένγκεν» στην καθημερινότητα

Δεν παίρνουν αψήφιστα την πανδημία οι αρμόδιοι στο Λουξεμβούργο. Προβληματίζονται μάλιστα  για την αύξηση κρουσμάτων του «παραλλαγμένου ιού» (τουλάχιστον 60 είχαν καταγραφεί μέχρι την Πέμπτη), αλλά και τις καθυστερήσεις στο πρόγραμμα εμβολιασμών. Μπορεί το Λουξεμβούργο να έχει το υψηλότερο κατά κεφαλήν εισόδημα στην ΕΕ, αλλά στους εμβολιασμούς βρίσκεται σε μία από τις τελευταίες θέσεις. Το λόμπι της εστίασης λέει ότι δεν αναμένει άνοιγμα των εστιατορίων πριν τον Απρίλιο. Σε μία προσπάθεια να ανακόψει την πορεία της πανδημίας η κυβέρνηση αποφάσισε να κλείσει τα δημοτικά σχολεία για δύο εβδομάδες από τη Δευτέρα. Σύμφωνα με την τοπική εφημερίδα Tageblatt οι ειδικοί εκτιμούν ότι πάνω από το 30% των μαθητών που έχουν νοσήσει προσβλήθηκε από τον ιό μέσα στο σχολείο.  

Στην επιστροφή ο δρόμος περνάει από το Σένγκεν, ένα γραφικό χωριό αμπελουργών στις όχθες του ποταμού Μοζέλα, που έγινε παγκοσμίως γνωστό, γιατί εδώ υπεγράφη η «Συνθήκη του Σένγκεν». Περνώντας τη γέφυρα του Μοζέλα βρίσκεσαι ήδη στη Γερμανία. Το χωριό μοιράζεται σε δύο χώρες. Πολλοί ζουν στη μία πλευρά των συνόρων και εργάζονται στην άλλη πλευρά. Κάποιοι πηγαινοέρχονται Γερμανία-Λουξεμβούργο με τα πόδια. Η Γαλλία απέχει μόλις δύο χιλιόμετρα. Δύσκολο να κλείσουν τα σύνορα σε μία γενιά που δεν έχει γνωρίσει κάτι άλλο από ανοιχτά σύνορα. Ή τουλάχιστον έτσι ελπίζουμε.

Γιάννης Παπαδημητρίου