Ο Ράντοβαν Κάρατζιτς σε ρόλο θύματος

Φιγούρα από το σκοτεινό παρελθόν του πολέμου στην πρώην Γιουγκοσλαβία ο Ράντοβαν Κάρατζιτς συνεχίζει να υποστηρίζει ενώπιον του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου για Εγκλήματα Πολέμου στην πρώην Γιουγκοσλαβία ότι ήταν φίλος των Κροατών και μουσουλμάνων στη Βοσνία – Ερζεγοβίνη, αλλά δεν μπόρεσε να βάλει αυτή τη φιλία πιο πάνω από το καθήκον του έναντι του σερβικού λαού.

Σημεία του κατηγηρητηρίου

Κατά τη διάρκεια του πολέμου εκεί, από το 1992 μέχρι το 1995, πάνω από δύο εκατομμύρια έγιναν πρόσφυγες. Την ευθύνη γι' αυτό, αλλά και τα εγκλήματα αυτού του πολέμου γενικότερα δεν φέρουν μόνο ο Κάρατζιτς και οι Σέρβοι της Βοσνίας. Αυτό είναι βέβαιο και δεν το ισχυρίστηκε πότε ο γενικός εισαγγελέας. Παρόλα αυτά ο Κάρατζιτς του το καταλογίζει και υποστηρίζει ότι ως πρώην αρχηγός των Σέρβων της Βοσνίας έπεσε θύμα συνομωσίας. Ποια είναι η πραγματικότητα; Εκτός από πρόεδρος της Δημοκρατίας των Σέρβων της Βοσνίας ήταν μαζί με τον στρατηγό Ράτκο Μλάντιτς η κινητήρια δύναμη πίσω από την πολιτική και στρατιωτική κινητοποίηση των Σερβοβόσνιων. Είναι βασικό σημείο του κατηγορητηρίου που προσπαθεί να αποδείξει το δικαστήριο με 50.000 σελίδες, εκατοντάδες μάρτυρες και χιλιάδες στοιχεία. Ο εισαγγελέας Άλαν Τίγκερ εξέθεσε αναλυτικά στο δικαστήριο πως γινόταν η εθνοκάθαρση:

Σε πόλεις και χωριά, όπου εκτός από Σέρβους ζούσαν Κροάτες και Μουσουλμάνοι, συγκέντρωναν τους μη Σέρβους σε άδεια δημόσια κτήρια και εργοστάσια. Οι γυναίκες έπεφταν θύμα συστηματικών βιασμών, οι άνδρες εκτελούνταν σχεδόν αμέσως και οι συλληφθέντες έπαιζαν καθημερινά με το θάνατο. Η σφαγή της Σρεμπρένιτσα με θύματα περίπου 8000 μουσουλμάνους της Βοσνίας καταγράφηκε στην ιστορία ως μια από τις χειρότερες εθνοκαθάρσεις στην Ευρώπη μετά τη εγκλήματα των ναζί. Ένα άλλο σημείο του κατηγορητηρίου είναι η πολιορκία του Σεράγεβο, στη διάρκεια της οποίας έχασαν τη ζωή τους πάνω από 5000 άμαχοι.

«Θύμα συνομωσίας»

Όλα αυτά δεν φαίνεται να συγκινούν τον Κάρατζιτς στο δικαστήριο, όπου απορρίπτει τις κατηγορίες. «Στο εδώλιο του κατηγορουμένου κάθεται ο σερβικός λαός», είπε ο υπερασπιζόμενος τον εαυτό του. Η επιχειρηματολογία του δεν αιφνιδιάζει τους παρατηρητές της δίκης. Από το 1995 η CIA έχει κάνει πολλές προσωπογραφίες του Κάρατζιτς, όπου αναφέρεται μεταξύ άλλων ότι όπως οι περισσότεροι Σέρβοι, έτσι και αυτός θεωρεί εαυτόν θύμα». Η περιγραφή αυτή φαίνεται να επιβεβαιώνεται στην αίθουσα του δικαστηρίου 25 χρόνια μετά.

Το κατηγορητήριο του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου της Χάγης εναντίον του Κάρατζιτς ετοιμάστηκε και απαγγέλθηκε το 1995, ένα χρόνο μετά τη συμφωνία ειρήνης του Ντέιτον μεταξύ Σέρβων, Κροατών και μουσουλμάνων, με την οποία τερματίστηκε ο αιματηρός πόλεμος στη Βοσνία. Όμως, ο Κάρατζιτς συνελήφθη το 2008. Πριν τη σύλληψή του κρυβόταν στο Βελιγράδι με ψεύτικη ταυτότητα, ως πνευματικός γκουρού με το όνομα Δρ. Ντράγκαν Ντάβιντ Ντάμπιτς με μακριά γενειάδα και κοτσίδα στα μαλλιά. Καμία σχέση με τον άνθρωπο που αποφάσιζε για τη ζωή και το θάνατο στον πόλεμο της Βοσνίας. Δεν επρόκειτο, όμως, για τη μοναδική μεταμόρφωσή του. Πριν από τον πόλεμο ήταν ψυχίατρος με ιδιωτικό ιατρείο. Ο επιστημονικός του τομέας εξειδίκευσης ήταν η κατάθλιψη και οι νευρώσεις…

Nils Neubert / Ειρήνη Αναστασοπούλου