Κυπριακό και Κοσσυφοπέδιο

Τόσο τα ΗΕ, όσο οι ΗΠΑ και η ΕΕ προωθούν ένα νέο διαπραγματευτικό πλαίσιο. Βάσει αυτού του πλαισίου θα υπάρξει νέος γύρος ‘ουσιαστικών διαπραγματεύσεων’ διάρκειας 120 ημερών, προβλέπεται η λήξη της αποστολής του ΟΗΕ στο Κοσσυφοπέδιο και η ανάληψη ευρωπαϊκής επιτήρησης. Πρόκειται για την 3η προσπάθεια σύνταξης ψηφίσματος που να ικανοποιεί τη Ρωσία, η οποία μέχρι τώρα τάσσεται σαφέστατα κατά της ανεξαρτητοποίησης του Κοσσυφοπεδίου. Ορισμένοι πολιτικοί αναλυτές υποστηρίζουν ότι κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων ενδέχεται οι Κοσοβάροι να κηρύξουν μονομερώς την ανεξαρτησία τους και να αναγνωριστούν ως αυτόνομο κράτος από τις ΗΠΑ και την ΕΕ, εκτιμώντας παράλληλα ότι η διχοτόμηση του Κοσσυφοπεδίου είναι η μόνη ρεαλιστική διέξοδος από το σημερινό αδιέξοδο. Γερμανοί αναλυτές και μαζί τους ο γνωστός βαλκανολόγος Χανσγιόρκ Μπράι παραλληλίζουν το Κοσσυφοπέδιο με το κυπριακό και επισημαίνουν τους κινδύνους που ελλοχεύουν σε μια τέτοια εξέλιξη:

«Δεν υπάρχει απόφαση του ΣΑ για το καθεστώς του Κοσσυφοπεδίου που να διακηρύσσει ότι η περιοχή θα καταστεί ανεξάρτητη στο άμεσο μέλλον. Αυτό ακριβώς εμπερικλείει τον κίνδυνο να αποκτήσει το πρόβλημα του Κοσσυφοπεδίου τη δυναμική και τις δομές που υφίστανται τώρα στην Κύπρο, δηλαδή να εξελιχθεί σε μια ντε φάκτο διχοτόμηση της περιοχής μακροπρόθεσμα ή βραχυπρόθεσμα. Επομένως μπορούμε να χαρακτηρίζουμε την κατάσταση στο Κόσοβο ως μια επαπειλούμενη διένεξη.»

Ασφαλώς ο Γερμανός βαλκανολόγος δεν είναι ο πρώτος που παραλληλίζει το κυπριακό με το πρόβλημα του Κοσσυφοπεδίου.

Ήδη από το 1998 ο Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ έβλεπε κοινά στοιχεία στα δύο προβλήματα, του Κοσόβου και της Κύπρου, δηλώνοντας όμως ότι η επίλυση του κυπριακού είναι πιο δύσκολη από εκείνη του Κοσσυφοπεδίου, επειδή ‘οι δεκαετίες που πέρασαν σκλήρυναν τη στάση των δυο πλευρών και παγίωσαν καταστάσεις και συμφέροντα’. Ωστόσο το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό στην άποψη του Γερμανού βαλκανολόγου Μπράι είναι ότι εκτιμά την ευρωπαϊκή προοπτική της Σερβίας και του Κοσσυφοπεδίου ως το ισχυρότερο όπλο για την επίλυση του προβλήματος: «η ευρωπαϊκή προοπτική είναι σημαντική για τα δυτικά Βαλκάνια, στα οποία ανήκουν η Σερβία και το Κοσσυφοπέδιο. Πρόκειται για το μοναδικό, ρεαλιστικό κίνητρο για την προώθηση οποιασδήποτε λύσης στην περιοχή, διότι ακόμη και η Σερβία θα αναγκαστεί να παραιτηθεί από την άκαμπτη στάση της έναντι των Κοσοβάρων. Εκτιμώ λοιπόν ότι για το Κοσσυφοπέδιο είναι πιο ενδιαφέρουσα αυτή η προοπτική παρά οι συζητήσεις για υπέρ ή κατά της ανεξαρτησίας του ή υπέρ ή κατά της ένωσης της Μιτροβίτσα με τη Σερβία.»

Επανερχόμενος μάλιστα στην περίπτωση της Κύπρου διευκρινίζει ότι το κυπριακό διδάσκει μεν πόσο ισχυρή είναι η επιρροή της ενταξιακής προοπτικής στην ΕΕ, αλλά ταυτόχρονα μας αποτρέπει από το λάθος της ξεχωριστής διαπραγμάτευσης:

«Η Κύπρος συνιστά ένα διδακτικό παράδειγμα για την επιρροή της ευρωπαϊκής προοπτικής σε χώρες που έχουν άλυτα εθνικά προβλήματα. Η Βόρεια Κύπρος που επί δεκαετίες δεν ήθελε να ακούσει ούτε λέξη για επανένωση κινήθηκε με γνώμονα την ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ προς την κατεύθυνση της συναίνεσης. Μόνον που στην περίπτωση της Κύπρου είχε διασφαλισθεί η ένταξη ανεξάρτητα από την έκβαση του δημοψηφίσματος. Πρόκειται εδώ για ιδιαίτερη περίπτωση, ενώ για το Κοσσυφοπέδιο δεν υπάρχει μεσοπρόθεσμα περίπτωση ένταξής του.»

Τέλος ο Χανσγιόρκ Μπράι επισημαίνει ότι μια υποτιθέμενη αμερικανική αναγνώριση του Κοσσυφοπεδίου ως αυτόνομου κράτους θα αποδυναμώσει ενδεχομένως τους άμεσους κινδύνους για την περιοχή γύρω από το Κοσσυφοπέδιο, αλλά δεν θα λύσει το πρόβλημα.