Κλεμμένος από τους ναζί πίνακας επιστρέφει

Ο Τζον Μπομπ αγαπά τη ζωγραφική και κυρίως έργα του ολλανδικού μπαρόκ. Πρόσφατα αναγκάστηκε να αποχωριστεί ένα από τα έργα του συνοδεύοντάς το στην Πολωνία, εκεί δηλαδή που ο πίνακας ανήκε. «Είχα κρεμάσει τον πίνακα σε ένα τοίχο της τραπεζαρίας μαζί με άλλους είκοσι περίπου» διηγείται ο 74χρονος άνδρας. Μιλάει για τη ζωγραφική σαν να είναι το πιο συνηθισμένο πράγμα στον κόσμο εκεί που τρως τη σούπα σου να βλέπεις παράλληλα και έργα του 17ου αιώνα.

Για είκοσι ολόκληρα χρόνια το πορτρέτο ενός νεαρού με ρόδινα μάγουλα και ασημί περούκα με μπούκλες, συνόδευε τα οικογενειακά γεύματα του Τζον Μπομπ στο σπίτι του στο Γουέστερβιλ, στην αμερικανική πολιτεία του Οχάιο. Ο γηραιός κύριος υπέθετε πάντα πως ο καλλιτέχνης ήταν πρωσικής ή πολωνικής καταγωγής. «Πάντα υπήρχαν προβλήματα σχετικά με την προέλευση του πίνακα» λέει ο πρώην επιχειρηματίας ειδών διατροφής. Το έργο το αγόρασε το 1990.

Μια περίπτωση αξιοπρέπειας

Πριν από μερικές εβδομάδες ένας υπάλληλος του FBI επικοινώνησε με τον Τζον Μπομπ. Το τηλεφώνημα τον παραξένεψε. Από την μια μέρα στην άλλη έμαθε ότι η υπογραφή του καλλιτέχνη ήταν τελικά ένα «L» και όχι ένα «Κ», όπως νόμιζε ο ίδιος για χρόνια. Ο ζωγράφος λεγόταν Ξίστοφ Λουμπιενιέτσκι (1659 – 1729) και ήταν Πολωνός. Ο πίνακας ανήκε μέχρι το 1944 στο Εθνικό Μουσείο της Βαρσοβίας. Το έργο, που κατείχε για τόσα χρόνια, είχε κλαπεί από τους ναζί στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και είχε μεταφερθεί στην Αυστρία. Από κει το πήρε μαζί του στην Αμερική σαν "τρόπαιο" της νίκης ένας Αμερικανός στρατιώτης μετά την ήττα της ναζιστικής Γερμανίας. Ο γιος εκείνου του στρατιώτη, ο Ρομπ Γουίτμαν από το Οχάιο, εντόπισε τον πίνακα, ο οποίος είχε πουληθεί μετά το διαζύγιο των γονιών του, με τη βοήθεια των πολωνικών αρχών και του FBI. Ήταν ένα από τα 7.000 γνωστά έργα που αναζητούσε για χρόνια το πολωνικό υπουργείο Πολιτισμού.

«Δεν το σκέφθηκα πολύ» λέει ο Τζον Μπομπ. «Από τη στιγμή που έμαθα από πού προερχόταν ο πίνακας, δεν ετίθετο πλέον θέμα για μένα να μην επιστρέψω το έργο. Τον είχα 25 ολόκληρα χρόνια, μπορώ να ζήσω και χωρίς αυτόν».

Για την Πολωνή υπουργό Πολιτισμού Μαλγκορζάτα Ομιλανόβσκα είναι «μια περίπτωση τιμής και αξιοπρέπειας» . Ο Τζον Μπομπ είχε αγοράσει πάντως νόμιμα τον πίνακα. «Χωρίς την καλή θέληση εκ μέρους του δεν υπήρχε περίπτωση ο πίνακας να επιστρέψει» τονίζει η Πολωνή υπουργός Πολιτισμού.

Μια υπόθεση κλοπής έργων τέχνης από τους ναζί με αίσιο τέλος. Μετά από 70 ολόκληρα χρόνια ο νεαρός με τα ροδαλά μάγουλα και την ασημί περούκα επέστρεψε στη Βαρσοβία.

Μαρία Ρηγούτσου (DPA)