Κατεβαίνουν στους δρόμους οι αρνητές του κορωνοϊού

«Querdenker» αυτοαποκαλoύνται οι αρνητές του κορωνοϊού, δηλαδή «αυτοί που σκέπτονται κόντρα στο ρεύμα». Πρωτεργάτης του κινήματος είναι ο επιχειρηματίας Μίχαελ Μπάλβεγκ από τη Βάδη-Βυρτεμβέργη. Προπύργιο των διαδηλωτών θεωρείται η Στουτγάρδη, αλλά τους τελευταίους μήνες του 2020 το κίνημα είχε εξαπλωθεί και σε άλλες πόλεις της Γερμανίας. Οι μεγαλύτερες διαδηλώσεις έγιναν στο Βερολίνο και στη Λειψία. Σε μήνυμά του μέσω Ίντερνετ, τον Ιανουάριο, ο Μπάλβεγκ είχε ανακοινώσει ότι οι Querdenker έχουν συνέλθει από τη «χειμερία νάρκη» τους και κατεβαίνουν πάλι στους δρόμους. Ακολούθησαν κινητοποιήσεις στη Δρέσδη και στο Κάσελ, όπου δεν έλειψαν τα επεισόδια. Για το Μεγάλο Σάββατο, 3 Απριλίου, το κίνημα των αρνητών έχει εξαγγείλει νέα, μαζική κινητοποίηση στη Στουτγάρδη.

Ο Μίχαελ Μπάλβεγκ και οι συνοδοιπόροι του δηλώνουν πίστη στο Σύνταγμα και αποκηρύσσουν τη βία. Οι κινητοποιήσεις τους αρχίζουν με χορούς, τραγούδια και ύμνους προς την ελευθερία. Αλλά τα φαινόμενα απατούν: Ακροδεξιά στοιχεία έχουν παρεισφρήσει σε όλες τις διαδηλώσεις των Querdenker και αυτό προφανώς δεν ενοχλεί κανέναν. Βίαιο τέλος είχε η πρόσφατη συγκέντρωση στην πόλη Κάσελ όταν εμφανίστηκε τριπλάσιος αριθμός διαδηλωτών αντί για τους 6.000 που είχαν προαναγγείλει οι διοργανωτές, με αποτέλεσμα να μην τηρούνται οι προβλεπόμενες αποστάσεις, ενώ ελάχιστοι ήταν εκείνοι που φορούσαν μάσκα προστασίας. Η ένταση κορυφώθηκε όταν εμφανίστηκαν αντι-διαδηλωτές με συνθήματα κατά των αρνητών της πανδημίας. Η αστυνομία υποστηρίζει ότι, για να προστατέψει τον εαυτό της, αναγκάστηκε να διαλύσει το πλήθος με γκλομπ, δακρυγόνα και αντλίες νερού. Στο Ίντερνετ κυκλοφορούν φωτογραφίες και βίντεο που δείχνουν αστυνομικούς να χτυπούν διαδηλωτές.

Μία «ασυνήθιστη» διαδήλωση

Ποιος έχει δίκιο; Ο Κρίστοφερ Φόγκελ, συνεργάτης αντιρατσιστικής οργάνωσης στο Κάσελ, ο οποίος παρακολούθησε από κοντά την τελευταία κινητοποίηση, πιστεύει ότι δεν μπορεί κανείς να ρίξει όλο το άδικο στην αστυνομία. «Η σύνθεση των διαδηλωτών είναι κάτι ασυνήθιστο ακόμη και για την αστυνομία» λέει ο Κρίστοφερ Φόγκελ. «Κάποιοι βάζουν τα παιδιά τους στην πρώτη γραμμή της κινητοποίησης, δημιουργώντας έτσι μία προστατευτική ασπίδα». Με την πρώτη ματιά δεν είναι πάντα εύκολο να διαπιστώσεις ποιος πρωτοστατεί. Στο Κάσελ τη διοργάνωση ανέλαβε η πρωτοβουλία «Ελεύθεροι Πολίτες», η οποία φαίνεται να ακολουθεί το παράδειγμα των Querdenker της Στουτγάρδης, αλλά για την αστυνομία δεν ήταν εύκολο να διακρίνει ποιος έχει το γενικό πρόσταγμα. Επιπλέον, στο περιθώριο της κινητοποίησης δεν έλειψαν οι συγκρούσεις μεταξύ αριστερών και ακροδεξιών διαδηλωτών.

Όσο για το πολιτικό περιεχόμενο του κινήματος: «Το πολιτικό περιεχόμενο είναι μάλλον αμελητέο» λέει ο Κρίστοφερ Φόγκελ. «Θέλουν να προασπίσουν την ατομική τους ελευθερία, δεν προβάλλουν άλλα πολιτικά ή κοινωνικά αιτήματα. Νομίζω ότι αυτό που θέλουν είναι να επιστρέψουμε στην κανονικότητα, να τους αφήσουμε ήσυχους όλοι και κυρίως το κράτος. Όταν περάσει η πανδημία του κορωνοϊού, το κίνημα θα υποχωρήσει…» Οι διαπιστώσεις αυτές επιβεβαιώνουν το αποτέλεσμα έρευνας του Πανεπιστημίου της Βασιλείας στην Ελβετία για τη σύνθεση του κινήματος των αρνητών. Σύμφωνα με την έρευνα, σχεδόν οι μισοί από αυτούς δεν είχαν συμμετάσχει ποτέ άλλοτε σε κινητοποιήσεις, ενώ μόλις το 10% είναι κάτω των 30 ετών. Η μέση ηλικία των διαδηλωτών είναι γύρω στα 50, οι περισσότεροι από αυτούς διαθέτουν πτυχίο ανώτατης σχολής, ενώ το 67% τοποθετεί εαυτόν στη «μεσαία τάξη». Στις βουλευτικές εκλογές του 2017 το 23% των ερωτηθέντων είχε ψηφίσει τους Πράσινους, το 18% το Κόμμα της Αριστεράς (Die Linke) και το 15% την ακροδεξιά «Εναλλακτική για τη Γερμανία» (AfD). Φέτος θεωρείται βέβαιο ότι η AfD θα διπλασιάσει τις ψήφους της μεταξύ των αρνητών του κορωνοϊού.

Διαδεδομένες οι θεωρίες συνωμοσίας

Πάντως οι περισσότεροι από τους ερωτηθέντες δηλώνουν ότι δεν θα ψηφίσουν κανένα από τα κόμματα του πολιτικού κατεστημένου. Ούτως ή άλλως το 75% υποστηρίζει ότι «πολιτικοί και μέσα ενημέρωσης συνωμοτούν για να μας αποκρύψουν την αλήθεια», ενώ το 80% θεωρεί ότι «όποιος εκφράζει ελεύθερα τη γνώμη του, θα αντιμετωπίσει προβλήματα». Κοινό χαρακτηριστικό των Querdenker είναι η αποστασιοποίηση από τους θεσμούς, το πολιτικό σύστημα και τα ΜΜΕ. Ένα ακόμη συμπέρασμα της έκθεσης που παρουσίασε το Πανεπιστήμιο της Βασιλείας είναι ότι οι περισσότεροι οπαδοί του κινήματος δεν εκφράζονται αρνητικά για τους αλλοδαπούς ή για το Ισλάμ, ενώ τείνουν «προς τον αντι-αυταρχισμό και την ανθρωποσοφία». Η αξιολόγηση αυτή φαίνεται να ταιριάζει με τις εικόνες των ειρηνικών διαδηλωτών που χορεύουν και τραγουδούν, θυμίζοντας την αντικουλτούρα των χίπις στη δεκαετία του '60. Μαζί τους ωστόσο συντάσσονται ακροδεξιοί διαδηλωτές με σημαίες του παλαιού Γερμανικού Ράιχ, οι οποίοι πολλές φορές προκαλούν φορώντας το κίτρινο «αστέρι των Εβραίων» ή ακόμη και συμπληρώνοντάς το με την ένδειξη «Ungeimpft» (Μη εμβολιασθείς) για να υποδηλώσουν τον δήθεν στιγματισμό τους από το «σύστημα». Τα όρια ανάμεσα στα όποια πολιτικά στρατόπεδα είναι δυσδιάκριτα. Στη Βάδη-Βυρτεμβέργη η Υπηρεσία για την Προστασία του Συντάγματος παρακολουθεί τους Querdenker εδώ και τέσσερις μήνες.

Σε τελική ανάλυση, λέει ο Ράινερ Μπέκερ, καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Μάρμπουργκ, «ο καθένας έχει δικαίωμα να αποφασίσει αν θέλει να συμμετάσχει σε μία τέτοια διαδήλωση. Αλλά θα πρέπει να γνωρίζει ότι οι διαδηλωτές ακολουθούν μία συγκεκριμένη στρατηγική: Προσπαθούν να αιφνιδιάσουν την αστυνομία συγκεντρώνοντας έναν πολύ μεγάλο αριθμό διαδηλωτών και ακυρώνοντας εκ των πραγμάτων τα υγειονομικά μέτρα που έχουν προβλέψει τα δικαστήρια για να επιτρέψουν τη συγκεκριμένη συγκέντρωση».

Μαρσέλ Φίρστεναου

Επιμέλεια: Γιάννης Παπαδημητρίου