Κατάπαυση του πυρός με αβέβαιη διάρκεια

Εδώ και καιρό διεξάγονταν παρασκηνιακά διαρκείς διαβουλεύσεις, σήμερα μόλις ήρθε η επίσημη ανακοίνωση: Από τα μεσάνυχτα της Πέμπτης τίθεται σε ισχύ η κατάπαυση του πυρός σε όλη τη Συρία, μετά από συμφωνία του συριακού στρατού και των δυνάμεων της συριακής αντιπολίτευσης. Η εκεχειρία δεν περιλαμβάνει τις επιχειρήσεις κατά του Ισλαμικού Κράτους και άλλων τζιχαντιστικών ομάδων που έχουν εμπλακεί στο συριακό μέτωπο. Αυτά διά στόματος του ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν. Όπως έγινε επίσης γνωστό από τη Μόσχα και την Άγκυρα, η Ρωσία και η Τουρκία αναλαμβάνουν ρόλο εγγυητριών δυνάμεων της εκεχειρίας. Εάν τηρηθεί η εκεχειρία, σίγουρα θα είναι σημαντική δεδομένου ότι ο συριακός λαός τη χρειάζεται όσο τίποτα άλλο. Παράλληλα θα αποτελέσει επιβεβαίωση της ρωσικής επιτυχίας, δεδομένου ότι θα έχει καταφέρει να παίξει καταλυτικό ρόλο στις πολιτικές εξελίξεις αναφορικά με το μέλλον της Συρίας.

Αν ανατρέξει κανείς στην προϊστορία της σημερινής συμφωνίας μπορεί εύκολα να αντιληφθεί ότι οι σημερινές εξελίξεις ήταν λίγο πολύ αναμενόμενες. Λίγο πριν τα Χριστούγεννα είχαν βρεθεί στη Μόσχα για συνομιλίες εκπρόσωποι από την Τουρκία και το Ιράν. Στις συνομιλίες αυτές δεν είχε προσκληθεί ο υπ. Εξωτερικών των ΗΠΑ Τζον Κέρυ. Το ίδιο ίσχυε και για πολλούς άλλους ηγέτες δυτικών χωρών. Μάλιστα η Μόσχα, η Άγκυρα και η Τεχεράνη δεν χρειάστηκε καν να απευθυνθούν στα Ηνωμένα Έθνη, όχι μόνο για να συμμετάσχουν στις συνομιλίες αλλά ούτε απλώς για να έχουν συντονιστικό ρόλο. Προτίμησαν να συνομιλήσουν για το συριακό σε στενό κύκλο.

Θρίαμβος για Ρωσία, Ιράν και Τουρκία

Η επίμαχη συνάντηση κατέδειξε επί της ουσίας ποιος έχει υπερισχύσει μέχρι σήμερα στο συριακό μέτωπο. Δεν είναι οι ΗΠΑ, αλλά η Ρωσία με το Ιράν και την Τουρκία , η οποία προσχώρησε την τελευταία στιγμή στο πλευρό της Μόσχας. Με την υπογραφή της αποκαλούμενης «Διακήρυξης της Μόσχας» η τελευταία μάλιστα οπισθοχώρησε από έναν βασικό όρο που έθετε αρχικά, σύμφωνα με τον οποίο ο πρόεδρος της Συρίας Μπασάρ Αλ Άσαντ θα έπρεπε να παραιτηθεί. Πλέον ούτε λόγος για κάτι τέτοιο.

 Οι New York Times έγραψαν σχετικά: «Το ότι οι δυνάμεις της συριακής κυβέρνησης έχουν σημειώσει σημαντικές νίκες, το ότι η παρουσία των νέων σύμμαχων εδραιώνεται όπως και η απουσία δυτικών δυνάμεων, συνηγορούν στο ότι ο πρόεδρος Άσαντ θα συνεχίσει να κυβερνά στη Συρία με όποια κυβέρνηση». Η αμερικανική εφημερίδα σημειώνει στη συνέχεια ότι όλα αυτά συμβαίνουν μολονότι μολονότι ο πρόεδρος Ομπάμα είχε πει στο παρελθόν ότι «ο Μπασάρ Αλ Άσαντ έχει απολέσει τη νομιμοποίησή του και επομένως δεν μπορεί να συνεχίσει να κατέχει την εξουσία». Τα λόγια του Ομπάμα δεν έγιναν όμως ποτέ πράξη. Έκτοτε πληθαίνουν οι φωνές που υποστηρίζουν ότι οι ΗΠΑ δεν έχουν επιρροή στη Συρία. Ωστόσο όπως επισημαίνει ο αμερικανός πολιτικός επιστήμονας Άντριου Τάμπλερ από το Ινστιτούτο Πολιτικής Μέσης Ανατολής της Ουάσιγκτον το γεγονός ότι Ρωσία, Ιράν και Τουρκία συνασπίζονται χωρίς τις ΗΠΑ, θα πρέπει να προβληματίζει τις ΗΠΑ. Ενδεχομένως με την επίσημη ανάληψη της προεδρίας από τον Ντόναλντ Τραμπ να υπάρξουν κάποιες αλλαγές αναφορικά με τους συσχετισμούς στο συριακό, ωστόσο αυτό μένει να φανεί.

Eπισφαλής η προοπτική ειρήνης στην ευρύτερη Μ. Ανατολή

Πάντως ακόμη κι αν γίνεται λόγος για ρωσική επιτυχία, η αποτελεσματικότητα της σημερινής εκεχειρίας μεσοπρόθεσμα δεν είναι βέβαιη. Παρά το γεγονός ότι η Ρωσία έχοντας προσεταιρισθεί την Τουρκία και την Άιγυπτο, άρα και τους σουνίτες -οι οποίοι αποτελούν τη μεγάλη πλειοψηφία στον αραβικό κόσμο-, δεν σημαίνει ότι η τελική έκβαση του συριακού δεν παραμένει ανοιχτή. Σε κάθε περίπτωση αγκάθι εξακολουθεί να είναι και η σχέση του Ιράν με την Χεζμπολάχ, την οποία τόσο οι ΗΠΑ όσο και η ΕΕ έχουν χαρακτηρίσει τρομοκρατική οργάνωση.

Εάν η κατάπαυση του πυρός διαρκέσει και οδηγήσει σε μια συνολική συμφωνία για τη Συρία, το Ιράν είναι πιθανό να ζητήσει πολιτικά ανταλλάγματα. Ενδεχομένως να αξιώσει μεγαλύτερη επιρροή στην ευρύτερη περιοχή, όχι μόνο στη Συρία αλλά και το Ιράκ. Όμως ένα τέτοιο ενδεχόμενο δεν θα έλυνε τα προβλήματα στην περιοχή. Αντίθετα θα τα όξυνε, την ώρα μάλιστα που παραμένει ανοιχτό και το μέλλον της Μοσούλης. Από την άλλη πλευρά μια διαρκής ρωσο-ιρανική συμμαχία απασχολεί έντονα και το Ισραήλ, που δεν θα ήθελε να δει καθόλου επέκταση της Χεζμπολάχ πέρα από το Λίβανο και στη Συρία.Όλα αυτά συνηγορούν στο ότι η σημερινή εκεχειρία ίσως τελικά να μην αποτελέσει το πρώτο βήμα προς την επίτευξη διαρκούς ειρήνης στην περιοχή.

Κέρστεν Κνιπ / Δήμητρα Κυρανούδη