Θα κρίνει η Ουκρανία τις εκλογές στην ανατολική Γερμανία;

Εκτός έδρας, αλλά και εκτός κλίματος βρέθηκε ο δημοφιλής υπουργός Άμυνας Μπόρις Πιστόριους πριν από λίγες ημέρες στη Λειψία, μιλώντας σε προεκλογική εκδήλωση των Γερμανών Σοσιαλδημοκρατών (SPD) ενόψει των τοπικών βουλευτικών εκλογών στο κρατίδιο της Σαξονίας. Τον υποδέχθηκαν διαδηλωτές με πλακάτ διαμαρτυρίας, όπως «Σταματήστε το ΝΑΤΟ, σταματήστε τους εξοπλισμούς» και «Οι πλούσιοι θέλουν πόλεμο, οι νέοι θέλουν μέλλον». Την κινητοποίηση είχε οργανώσει η πρωτοβουλία «Ειρήνη χωρίς όπλα» και το νέο αριστερό κόμμα της Σάρα Βάγκενκνεχτ (BSW).

Τον Σεπτέμβριο γίνονται κρίσιμες τοπικές εκλογές στα ανατολικογερμανικά κρατίδια της Σαξονίας, της Θουριγγίας και του Βρανδεμβούργου. Θεωρητικά οι τοπικές κυβερνήσεις δεν έχουν ουδεμία αρμοδιότητα σε θέματα εξωτερικής πολιτικής. Κι όμως, το κόμμα της Βάγκενκεχτ αναδεικνύει ως διακύβευμα τον πόλεμο στην Ουκρανία και βρίσκει απήχηση. «Το ζήτημα της ειρήνης είναι πολύ σημαντικό» λέει η ίδια. «Η ψήφος για το κόμμα μας στέλνει ισχυρό μήνυμα υπέρ της διπλωματίας, υπέρ της ειρήνης και ενάντια στα εξοπλιστικά σχέδια των Αμερικανών, που υποστηρίζει η 'συγκυβέρνηση' του Βερολίνου».

Αλλά και ο Μπιορν Χέκε, υποψήφιος του ακροδεξιού κόμματος «Εναλλακτική για τη Γερμανία» (AfD) για το αξίωμα του πρωθυπουργού στη Θουριγγία, ποντάρει στο ίδιο θέμα, αλιεύοντας ψήφους. «Αυτές οι εκλογές στα ανατολικά κρατίδια μεσοπρόθεσμα θα κρίνουν και το κατά πόσον η χώρα εγκαταλείπει το μονοπάτι του πολέμου ή παραμένει σε πορεία κλιμάκωσης. Υπάρχει μόνο ένας τρόπος να επιλέξουμε την ειρήνη και αυτός είναι η ψήφος στην AfD», δήλωσε πρόσφατα ο Χέκε σε προεκλογική εκδήλωση.

«Ένα κορυφαίο ζήτημα»

Τόσο η ακροδεξιά AfD όσο και το αριστερό BSW θεωρούν το ΝΑΤΟ και τη Δύση συνυπεύθυνους για τον πόλεμο στην Ουκρανία, ζητούν την έναρξη διαπραγματεύσεων με τη Ρωσία και απορρίπτουν την περαιτέρω παροχή στρατιωτικής βοήθειας στο Κίεβο. Κατ' αυτόν τον τρόπο και τα δύο κόμματα διαχωρίζουν εαυτόν από την κοινή γραμμή που ακολουθούν στο ζήτημα της Ουκρανίας οι τρεις εταίροι της σημερινής συγκυβέρνησης στο Βερολίνο (SPD, FDP, Πράσινοι), καθώς και το Χριστιανοδημοκρατικό κόμμα της αντιπολίτευσης (CDU). Σύμφωνα με νεότερες δημοσκοπήσεις, το ποσοστό του κόμματος της Σάρα Βάγκενκνεχτ στη Θουριγγία φτάνει το 20%, στη Σαξονία το 15% και στο Βρανδεμβούργο το 17%. Για την AfD τα ποσοστά στα τρία κρατίδια είναι 29%, 30% και 24% αντιστοίχως.

«Κατά τη γνώμη μου ο πόλεμος στην Ουκρανία αποτελεί κορυφαίο ζήτημα στον προεκλογικό αγώνα πριν τις κάλπες του φθινοπώρου» λέει η ιστορικός Κάτια Χόγιερ, που κατάγεται από το Γκούμπεν της ανατολικής Γερμανίας. Σήμερα ζει στη Μ. Βρετανία, όπου ο κόσμος μάλλον δεν πολυασχολείται. Αλλά «κάθε φορά που επιστρέφω, αντιλαμβάνομαι πόσο έντονη αντιπαράθεση και συναισθηματική φόρτιση προκαλεί το συγκεκριμένο ζήτημα», λέει η ίδια.

Επενδύοντας στην ανασφάλεια

Σύμφωνα με έρευνα του Ινστιτούτου Άλενσμπαχ, το 76% των ερωτηθέντων στα ανατολικά κρατίδια της Γερμανίας εκφράζει την ανησυχία του ότι η χώρα μπορεί να συμπαρασυρθεί στη δίνη του πολέμου. Στα δυτικά κρατίδια μόλις το 44% του πληθυσμού διατυπώνει παρόμοια άποψη. Το ποσοστό εκείνων που βλέπουν τη Ρωσία ως «μεγάλο κίνδυνο» για την ειρήνη φτάνει το 75% στο σύνολο της Γερμανίας, ενώ στην πρώην Ανατολική Γερμανία περιορίζεται στο 53%. Την ίδια στιγμή, το 40% των Ανατολικογερμανών θεωρούν ότι ο μείζων κίνδυνος για την ειρήνη προέρχεται από τις ΗΠΑ, ενώ στο σύνολο του γερμανικού πληθυσμού μόλις το 24% εκφράζει αυτή την άποψη.

Ο Όλιβερ Λέμπκε, πολιτικός επιστήμων που έκανε διδακτορικό στο Πανεπιστήμιο της Ιένας και σήμερα ζει στο Μπόχουμ, στο δυτικογερμανικό κρατίδιο της Βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας, σημειώνει ότι και πριν ξεσπάσει ο πόλεμος υπήρχε διαφορά μεταξύ Δυτικογερμανών και Ανατολικογερμανών ως προς τις εκτιμήσεις για τον διεθνή ρόλο της Ρωσίας, αλλά «μετά τον επιθετικό πόλεμο στην Ουκρανία, η ψαλίδα διευρύνεται περισσότερο. Επιπλέον, το αίσθημα της ανασφάλειας είναι πιο έντονο στα ανατολικογερμανικά κρατίδια. Και τώρα εμφανίζονται δύο πολιτικά κόμματα, για να αντλήσουν πολιτικό κεφάλαιο από αυτά τα αισθήματα ανασφάλειας…».

Ο φόβος του πολέμου

Η ιστορικός Κάτια Χόγιερ εκτιμά ότι στα ανατολικογερμανικά κρατίδια «ο φόβος του πολέμου είναι πιο σημαντικό κριτήριο από το αν ακολουθεί κανείς αντι-αμερικανική ή φιλο-ρωσική στάση», κάτι που αποδίδει στην κληρονομιά του Ψυχρού Πολέμου. Όπως αναφέρει, «πολλοί Ανατολικογερμανοί μεγάλωσαν με την αίσθηση ότι απειλούνται από το ΝΑΤΟ, ότι ένας πόλεμος ίσως ξεσπάσει ανά πάσα στιγμή. Είναι μία αντίληψη που τους είχαν εμφυσήσει από την παιδική ηλικία και φαίνεται ότι έχει εδραιωθεί πιο έντονα από ό,τι στη Δύση».

Παρόμοια άποψη εκφράζει η Ζαμπίνε Τσίμερμαν, επικεφαλής του νέου αριστερού συνδυασμού της Σάρα Βάγκενκνεχτ στη Σαξονία. «Ο κόσμος έρχεται στο προεκλογικό περίπτερο για να μας ανοίξει την καρδιά του», λέει η 63χρονη πολιτικός. «Πολλοί λένε ότι αισθάνονται υπαρξιακή αγωνία, φοβούνται τον πόλεμο και ελπίζουν πως το κόμμα μας μπορεί να αντιταχθεί σε όλα αυτά». Το ότι μία τοπική κυβέρνηση εξ ορισμού δεν αναλαμβάνει πρωτοβουλίες στο πεδίο της εξωτερικής πολιτικής δεν φαίνεται να απασχολεί τον Τόρμπεν Μπράγκα, Νο 2 της AfD στο κρατίδιο της Θουριγγίας. «Ο κόσμος δεν μπαίνει σε συζητήσεις περί αρμοδιότητων» λέει. «Από τη στιγμή που υπάρχει ένα θέμα που απασχολεί τους ψηφοφόρους και τους πολίτες, προφανώς αναδεικνύεται στον προεκλογικό αγώνα».

Κριτήριο κυβερνητικής συνεργασίας;

Επί του πρακτέου πάντως η AfD δεν φαίνεται να διαθέτει εν δυνάμει κυβερνητικούς εταίρους, καθώς μέχρι σήμερα κανένα άλλο πολιτικό κόμμα δεν επιθυμεί να συνεργαστεί μαζί της. Αντιθέτως, για το κόμμα της Βάγκενκνεχτ υπάρχουν σοβαρές πιθανότητες να δώσει το παρών σε μία κυβέρνηση συνεργασίας με αριστερό πρόσημο, τόσο στη Σαξονία όσο και στη Θουριγγία. Νεότερες δημοσκοπήσεις δείχνουν μάλιστα ότι στη Θουριγγία μπορεί ο επόμενος (ή η επόμενη) πρωθυπουργός να προέρχεται από το νεοϊδρυθέν αριστερό κόμμα.

Η Σάρα Βάγκενκνεχτ προειδοποιεί: «Θα συνεργαστούμε μόνο με εκείνους, οι οποίοι, σε ομοσπονδιακό επίπεδο, έχουν διατυπώσει ξεκάθαρη θέση υπέρ της διπλωματίας και κατά της πολεμοκαπηλίας». Στο ίδιο μήκος κύματος ο Στέφεν Σουτς, συμπροεδρεύων του BSW στο κρατίδιο της Θουριγγίας, εξηγεί: «Η ειρήνη αποτελεί τον πυρήνα της πολιτικής μας. Αν πρόκειται να τη θυσιάσουμε στον βωμό ενός πολιτικού δούναι και λαβείν, τότε δεν αξίζει να επανεκλεγούμε…».

Επιμέλεια: Γιάννης Παπαδημητρίου