Η Πολωνία ενώπιον δεξιάς στροφής

Ήταν ένας προεκλογικός αγώνας με όχημα… τα λεωφορεία. Αμφότερες υποψήφιες των δυο μεγάλων κομμάτων και τα εκλογικά τους επιτελεία διέσχισαν τη χώρα - εξαιρουμένων των μεγάλων πόλεων - με λεωφορεία. Στον αντίποδα οι υποψήφιοι των μικρότερων κομμάτων ήταν πιο λιτοί και προτίμησαν να έρθουν σε επαφή με τους ψηφοφόρους πεζή. Παράδειγμα ο 36χρονος Άντριαν Ζάντμπεργκ, υποψήφιος του αριστερού κόμματος Razem, που σημαίνει Μαζί, και το οποίο ιδρύθηκε μόλις τον περασμένο Μάιο. Πριν από λίγες μέρες και όταν ολοκληρώθηκε το τηλεοπτικό ντιμπέιτ στο οποίο συμμετείχε, ο ίδιος και το επιτελείο του χρησιμοποίησαν επιδεικτικά το μετρό για να πάνε στα σπίτια τους.

Ο «απίστευτα λογικός»

Ο προγραμματιστής και ακαδημαϊκός συνέγραψε τη διδακτορική του διατριβή με θέμα τη γερμανική και βρετανική Σοσιαλδημοκρατία. Ως παιδί είχε μεταναστεύσει μαζί με τους γονείς του στην Πολωνία από τη Δανία, το παράδειγμα της οποίας και άλλων σκανδιναβικών χωρών επικαλείται μάλιστα αρκετά συχνά όταν μιλάει για τα εργασιακά. Ο Ζάντμπεργκ τήρησε σαφείς αποστάσεις από τη ρητορική πολλών Πολωνών πολιτικών κατά των προσφύγων, παίρνοντας σαφή θέση υπέρ της ανεκτικότητας. Πριν το τηλεοπτικό ντιμπέιτ τα ΜΜΕ τον γνώριζαν ελάχιστα, την επομένη τον ανακήρυξαν σε «νικητή της αναμέτρησης», κυρίως γιατί «μιλούσε τόσο απίστευτα λογικά».

Αν και ήταν μια από τις ευχάριστες εκπλήξεις του προεκλογικού αγώνα, σύμφωνα με Πολωνούς αναλυτές, αυτό δεν πρόκειται να αποτυπωθεί και στο εκλογικό αποτέλεσμα. Αντιθέτως αναμένεται άλλη μια νίκη του συντηρητικού και εθνικιστικού Κόμματος του Νόμου και της Δικαιοσύνης (PiS). Μόλις την περασμένη άνοιξη ο σχεδόν άγνωστος τότε υποψήφιος του κόμματος κέρδισε τις προεδρικές εκλογές. Ο λόγος για τον χαρισματικό δικηγόρο Αντρέι Ντούντα.

Την επόμενη επιτυχία για το κόμμα αναμένεται να γράψει σήμερα Κυριακή η Μπεάτα Σίντβο, η οποία όπως όλα δείχνουν θα σχηματίσει την επόμενη κυβέρνηση. Η ίδια χρωστά την καριέρα της στον σκληροπυρηνικό Γιάροσλαβ Καζίνσκι. Ο τελευταίος θεωρήθηκε ακατάλληλος ως υποψήφιος καθώς εκτιμήθηκε ότι θα απωθούσε μέρος των μετριοπαθών υποστηρικτών του συντηρητικού κόμματος. Ο Καζίνσκι δεν ενεπλάκη στον προεκλογικό αγώνα, μέχρι την τελευταία εβδομάδα όταν ως «ανήσυχος πολίτης» έβαλε κατά των προσφύγων, "οι οποίοι θα μπορούσαν να μεταδώσουν χολέρα και άλλες ασθένειες", όπως υποστήριξε.

Προ των πυλών η δεξιά στροφή

Οι τελευταίες δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι το PiS δεν αναμένεται να αποσπάσει την απόλυτη πλειοψηφία των εδρών. Εντούτοις η σχεδόν βέβαιη συμμετοχή του στην επόμενη κυβέρνηση και μάλιστα από θέση ισχύος, ενδέχεται να έχει συνέπειες στην εξωτερική πολιτική της χώρας. Στενότεροι σύμμαχοί του θα είναι οι Όρμπαν και Ερντογάν, την ώρα που Γερμανία και Ευρώπη δεν θα μπορούν πλέον να στηρίζονται στην Πολωνία. Κατά των προσφύγων και των αλλόδοξων, κατά της Μόσχας και υπέρ της μόνιμης παραμονής στρατευμάτων του ΝΑΤΟ στη χώρα, είναι ορισμένοι από τους διακηρυγμένους στόχους του PiS.

Για το φιλελεύθερο κυβερνητικό κόμμα Πολιτική Πλατφόρμα (PO) του οποίου ηγούνταν μέχρι και πριν από έναν χρόνο ο Ντόναλντ Τουσκ, οι καλές εποχές φαίνεται να αποτελούν πλέον παρελθόν. Ήταν το πρώτο κόμμα από το 1989 το οποίο επανεξέλεξαν οι Πολωνοί στην εξουσία. Στα 18 χρόνια που προηγήθηκαν η χώρα γνώρισε 12 συνολικά κυβερνήσεις. Σύμφωνα με δημοσκοπήσεις η PO ενδέχεται να αποσπάσει το 25 % των ψήφων. Πολλοί Πολωνοί αισθάνονται ότι η ελίτ της πλατφόρμας τους έχει εγκαταλείψει. Τα μέτρα λιτότητας των προηγούμενων χρόνων έχουν αφήσει παντού ανεξίτηλα τα σημάδια τους. Εκτός από τη Βαρσοβία και την Κρακοβία που γνωρίζουν πρωτοφανή ανάπτυξη, η ανεργία είναι υψηλή, οι μισθοί ιδιαίτερα χαμηλοί ενώ η κοινωνική ανισότητα εντείνεται.

Στα 457 ευρώ η μέση σύνταξη

25 χρόνια μετά το τέλος του Κομμουνισμού οι Πολωνοί βρίσκονται αντιμέτωποι με ένα περίεργο φαινόμενο: την ώρα που Βερολίνο και Βρυξέλλες εξυμνούν τις οικονομικές επιδόσεις της Πολωνίας, πολλοί πολίτες της χώρας δεν βιώνουν το αποτέλεσμα της ανάκαμψης. Οι νέοι εξακολουθούν να εγκαταλείπουν τη χώρα κατά χιλιάδες.

Η κυβέρνηση επέτρεψε συμβάσεις εργασίας τις οποίες επέκριναν σφοδρότατα οι πολίτες: τρία εκατομμύρια Πολωνοί εργάζονται ανασφάλιστοι, με συμβάσεις ορισμένης διάρκειας, χωρίς προστασία από τυχόν απόλυση, χωρίς δικαίωμα αδείας αλλά και χωρίς να έχουν το δικαίωμα να είναι μέλη συνδικάτων. Οι μισθοί στη χώρα είναι πενιχροί και συγκαταλέγονται στους χαμηλότερους στην Ευρώπη. Πάνω από το 80% αμείβεται με λιγότερο από 845 ευρώ μηνιαίως, ενώ η μέση σύνταξη κυμαίνεται στα 457 ευρώ.

Η παρούσα κυβέρνηση λοιπόν μπορεί να ελπίζει μόνο στους ήδη προνομιούχους και ίσως σε εκείνους που επιθυμούν να επιλέξουν το «μικρότερο κακό» και να αποτρέψουν το σχηματισμό κυβέρνησης από το εθνικιστικό PiS. Πάντως, πάνω από το 40 % των ψηφοφόρων αναμένεται να γυρίσοει την πλάτη στα δυο μεγάλα κόμματα και να εκφράσει την προτίμησή του σε μικρότερους πολιτικούς σχηματισμούς.

Ροζάλια Ρομάνιετς / Κώστας Συμεωνίδης