Επανεξελέγη πρόεδρος της Γερμανίας ο Σταϊνμάιερ

Όπως ανακοίνωσε το απόγευμα της Κυριακής η πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Βουλής, Μπέρμπελ Μπας, η «Ομοσπονδιακή Συνέλευση» εξέλεξε και πάλι στην Προεδρία της χώρας τον Φρανκ Βάλτερ Στάινμαιερ και μάλιστα από τον πρώτο γύρο της ψηφοφορίας, με την προβλεπόμενη πλειοψηφία των δύο τρίτων. Συγκεκριμένα, επί συνόλου 1.437 ψήφων, υπέρ του Φρανκ Βάλτερ Στάινμαιερ ψήφισαν 1.045 εκλέκτορες. Τον καθηγητή Οικονομικών και υποψήφιο του εθνολαϊκιστικού κόμματος «Εναλλακτική για τη Γερμανία» (AfD) Μαξ Ότε επέλεξαν 140 μέλη της Συντακτικής Συνέλευσης. Την ψήφο τους στον εκλεκτό του Κόμματος της Αριστεράς (Die Linke) Γκέρχαρντ Τράμπερτ, ιατρό και κοινωνικό λειτουργό, έδωσαν 96 εκλέκτορες. 58 ψήφους έλαβε η αστροφυσικός Στέφανι Γκεμπάουερ, υποψήφια με το μικρότερο συντηρητικό κόμμα των «Ελεύθερων Ψηφοφόρων», ενώ άκυρες κρίθηκαν 12 ψήφοι.

Ο Φρανκ Βάλτερ Στάινμαιερ είναι ο πρώτος σοσιαλδημοκράτης που επανεκλέγεται για δεύτερη θητεία στην Προεδρία της Ομοσπονδιακής Γερμανίας. Στις πρώτες του δηλώσεις εξέφρασε την ικανοποίησή του, ευχαρίστησε όσους τον εμπιστεύθηκαν και διαβεβαίωσε ότι θα παραμείνει «υπερκομματικός», αλλά όχι αδιάφορος εφόσον απειλείται η Δημοκρατία. Υποσχέθηκε ότι θα ξεκινήσει την δεύτερη θητεία με περιοδεία στα ανατολικά κρατίδια της Γερμανίας. Παράλληλα, σε μία εκτενή αναφορά στο ζήτημα της Ουκρανίας, εξέφρασε την ανησυχία του για επικείμενη πολεμική σύγκρουση στην Ανατολική Ευρώπη, λέγοντας ότι «η Ρωσία φέρει την ευθύνη» για την κλιμάκωση. «Μην υποτιμάτε την ισχύ της Δημοκρατίας» τόνισε ο πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Γερμανίας, απευθυνόμενος μάλιστα προσωπικά στον ρώσο ομόλογό του Βλάντιμιρ Πούτιν, από τον οποίο ζήτησε να «λύσει τα δεσμά» που έχει επιβάλει στην Ουκρανία και να αναζητήσει μαζί με τους υπόλοιπους Ευρωπαίους μία διπλωματική διέξοδο. Αναλυτές επισημαίνουν ότι είναι μάλλον ασυνήθιστο για έναν πρόεδρο της Δημοκρατίας να εκφωνεί ομιλία περίπου 20 λεπτών, εν είδη προγραμματικών δηλώσεων, μετά την εκλογή του.     

Στην Ομοσπονδιακή Συνέλευση για την εκλογή Προέδρου συμμετέχουν όλοι οι βουλευτές της Ομοσπονδιακής Βουλής, καθώς και ίσος αριθμός προσωπικοτήτων από τον χώρο της πολιτικής, της επιστήμης, του θεάματος και του αθλητισμού. Ως μέλος της Συνέλευσης έκανε την πρώτη της δημόσια εμφάνιση, μετά την αποχώρηση από την καγκελαρία, η Άνγκελα Μέρκελ. Το παρών έδωσαν επίσης στην Ομοσπονδιακή Συνέλευση, μεταξύ άλλων, ο προπονητής της Εθνικής Γερμανίας Χάνσι Φλικ, ο ποδοσφαιριστής της Μπάγερν Μονάχου Λέο Γκορέτσκα, ο πιανίστας Ιγκόρ Λέβιτ, ο δημοφιλής τραγουδιστής Ρόλαντ Κάιζερ, η ηθοποιός Σιμπέλ Κεκιλί και η φεμινίστρια ράπερ Dr. Bitch Ray. Η συνεδρίαση της Ομοσπονδιακής Συνέλευσης έγινε με πρωτοφανή μέτρα ασφαλείας λόγω της πανδημίας. Οι συμμετέχοντες φορούσαν διαρκώς προστατευτική μάσκα, ενώ είχαν διαμοιραστεί σε ένα δεκαόρωφο κτίριο, προκειμένου να τηρηθούν οι απαραίτητες αποστάσεις ασφαλείας.

Διάλογος, μετριοπάθεια, συνοχή

Στα πρώτα πέντε χρόνια της θητείας του ο Στάινμαιερ είχε αποδείξει επανειλημμένα ότι μπορεί να λειτουργήσει ως ειλικρινής διαμεσολαβητής, ότι επιδιώκει τη διαπραγμάτευση, ότι βρίσκει τα κατάλληλα λόγια για να επισημάνει φλέγοντα προβλήματα, ιδιαίτερα σε περιόδους κρίσης. Κάθε τόσο συγκαλεί το «ραντεβού για καφέ» ή την «ώρα του πολίτη» αναζητώντας τον διάλογο με πολιτικούς όλων των κομμάτων, ακόμα και του εθνολαϊκιστικού AfD, αλλά και με απλούς πολίτες. Η τελευταία διαβούλευση έγινε τον Ιανουάριο του 2022 στο Προεδρικό Μέγαρο με θέμα την ενδεχόμενη επιβολή του υποχρεωτικού εμβολιασμού για το σύνολο του πληθυσμού. Ο ίδιος ο Σταϊνμάιερ το ξεκαθάρισε πάντως από την αρχή: «Ως πρόεδρος δεν πρόκειται να εκφράσω θέση υπέρ ή κατά του υποχρεωτικού εμβολιασμού».

«Να μία ακόμη χαμένη ευκαιρία», είπαν οι επικριτές του, «να μία ακόμη φορά που δεν βρήκε το θάρρος να πάρει ξεκάθαρη θέση, να δώσει το έναυσμα για μία ανοιχτή αντιπαράθεση απόψεων». Για μία ακόμη φορά ο Σταϊνμάιερ ανέλαβε τον συντονισμό της συζήτησης, χωρίς να δυσαρεστεί, χωρίς να προκαλεί. Αυτή είναι η κοινή συνισταμένη όλης της προεδρικής θητείας του. Αλλά με τη συναίνεση κατάφερε να κερδίσει την ευρύτερη αναγνώριση. Την επανεκλογή του υποστηρίζουν όχι μόνο τα τρία κόμματα που συναποτελούν τον κυβερνητικό συνασπισμό (Σοσιαλδημοκράτες, Πράσινοι και Φιλελεύθεροι), αλλά και οι Χριστιανοδημοκράτες της αντιπολίτευσης. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι ακόμη και ένα ποσοστό 60% των οπαδών του Κόμματος της Αριστεράς (Die Linke) εκφράζει θετική άποψη για τον σημερινό πρόεδρο.

Ο Σταϊνμάιερ και η τέταρτη κυβέρνηση Μέρκελ

Το 2017 ο Φρανκ Βάλτερ Σταϊνμάιερ είχε εκλεγεί για πρώτη φορά πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Γερμανίας και μάλιστα από τον πρώτο γύρο στην Ομοσπονδιακή Συνέλευση, το  Σώμα των Εκλεκτόρων που συγκαλείται ad hoc μία φορά στα πέντε χρόνια για να εκλέξει τον ανώτατο άρχοντα. Η μεγάλη δοκιμασία για τον Σταϊνμάιερ ήρθε λίγο αργότερα, μετά τις βουλευτικές εκλογές του 2017. Σε έναν πρώτο γύρο διαβουλεύσεων δεν προέκυψε ικανή κοινοβυλευτική πλειοψηφία. Το κόμμα του, οι Σοσιαλδημοκράτες (SPD), επέμενε ότι δεν θα συνεχίσει τον μεγάλο συνασπισμό με τους Χριστιανοδημοκράτες (CDU) της Άνγκελα Μέρκελ. Πιθανότερη διέξοδος θα ήταν η προκήρυξη νέων εκλογών. Ωστόσο ο Σταϊνμάιερ παρενέβη, καλώντας τα πολιτικά κόμματα «να λάβουν σοβαρά υπόψη τους» την εντολή των ψηφοφόρων. Έτσι προέκυψε η τέταρτη κυβέρνηση της Άνγκελα Μέρκελ με τη συμμετοχή για μία ακόμη φορά του SPD. Αυτή η ρυθμιστική παρέμβαση θεωρείται μοναδική στην ιστορία της Ομοσπονδιακής Γερμανίας. Γιατί, κατά τα άλλα, σύμφωνα με το Σύνταγμα οι αρμοδιότητές του προέδρου περιορίζονται κυρίως στη διεθνή εκπροσώπηση της χώρας.

Κύριος αντίπαλος του Σταϊνμάιερ στη διάρκεια της πρώτης θητείας του ήταν ο πολιτικός λαϊκισμός. Όπως ο ίδιος έχει επισημάνει «οι λαϊκιστές παρεμβαίνουν στη δημόσια συζήτηση με εμπρηστική διάθεση, εξαπολύουν πυροτεχνήματα στερεοτύπων, καλούν σε αγώνα εναντίον του αποκαλούμενου 'κατεστημένου' και υπόσχονται ένα λαμπρό μέλλον μετά την ανατροπή του».

Μακριά από «πολιτικά τζάκια»

Είναι χαρακτηριστικό για τη Γερμανία - και ακόμη πιο χαρακτηριστικό για το SPD - ότι ο πρόεδρος της χώρας προέρχεται από ταπεινή οικογένεια. Ο πατέρας του ήταν ξυλουργός και η μητέρα του εργάτρια σε εργοστάσιο της πόλης Ντέτμολντ. Ο ίδιος εντάχθηκε στο SPD το 1975 και σπούδασε νομικά, ενώ στο πανεπιστήμιο γνώρισε και τη σύζυγό του, Έλκε Μπουντενμπέντερ. Συγκίνηση στην κοινή γνώμη προκάλεσε η απόφασή του το 2010 να βοηθήσει την άρρωστη σύζυγό του διαθέτοντας ένα νεφρό του, ως μόσχευμα. «Δεν έκανα καμία ηρωϊκη πράξη» δήλωσε ο ίδιος.

Ο άνθρωπος που εντόπισε το ταλέντο του Σταϊνμάιερ στην πολιτική και τον προώθησε σε ανώτερα αξιώματα ήταν ο Γκέρχαρντ Σρέντερ, ο τελευταίος σοσιαλδημοκράτης καγκελάριος πριν από τον Όλαφ Σολτς. Το 2005 ο Σταϊνμάιερ έγινε υπουργός Εξωτερικών στην κυβέρνηση «μεγάλου συνασπισμού» υπό την Άνγκελα Μέρκελ. Ως επικεφαλής της γερμανικής διπλωματίας έχει επισκεφθεί πολλές φορές την Ελλάδα. Μάλιστα το 2009 ο σοσιαλδημοκράτης πολιτικός κατέβηκε στις βουλευτικές εκλογές ως αντίπαλος της Μέρκελ για την καγκελαρία, αλλά δεν τα κατάφερε, καθώς το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα συγκέντρωσε μόλις 23%, το χειρότερο ποσοστό της μεταπολεμικής ιστορίας του.

Φόλκερ Βίτινγκ, Γιάννης Παπαδημητρίου