«Εμπόριο» διδακτορικών στην ΠΓΔΜ και τη Βοσνία

Η επικοινωνία με τον Ίγκορ δεν ήταν δύσκολη. Οι υπηρεσίες του πιο παραγωγικού ghostwriter μεταπτυχιακών εργασιών από τη ΠΓΔΜ διαφημίζονται στο διαδίκτυο και στις εφημερίδες. Εσύ πληρώνεις. Αυτός γράφει. Εσύ παίρνεις το πτυχίο.

«Η δουλειά είναι νόμιμη» μας είπε στο τηλέφωνο την ώρα που διαπραγματευόμασταν την τιμή μιας μεταπτυχιακής εργασίας στην ιατρική. Γενικά οι τιμές του κυμαίνονται στα 4 ευρώ ανά σελίδα, ανάλογα φυσικά και με τη δυσκολία του αντικειμένου. Ο Ίγκορ υπολογίζει ότι μπορεί να παράγει 100 σελίδες το μήνα. «Αν ήταν έγκλημα, δεν θα το έκανα» πρόσθεσε ο Ίγκορ. «Είμαι οικογενειάρχης».

Ο Ίγκορ, ο οποίος ισχυρίζεται ότι έχει βοηθήσει εκατοντάδες φοιτητές να πάρουν τους μεταπτυχιακούς και διδακτορικούς του τίτλους και άρα να βρουν υψηλές θέσεις σε επιχειρήσεις αλλά και στην κυβέρνηση, είναι ένας από τους εκατοντάδες πωλητές ακαδημαϊκών εργασιών της ΠΓΔΜ και της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, δύο εκ των φτωχότερων και πιο διεφθαρμένων κρατών της πρώην Γιουγκοσλαβίας. Και ενώ το παράνομο εμπόριο μεταπτυχιακών τίτλων αποτελεί μία μεγάλη επιχείρηση στα Βαλκάνια, οι ειδικοί πιστεύουν ότι σε αυτές τις δύο χώρες οι αρχές εθελοτυφλούν απέναντι στους παράνομους τίτλους περισσότερο από όσο αλλού.

Σύμφωνα με έρευνα που διεξήχθη στις δύο χώρες, ένα καλά οργανωμένο σύστημα παραγωγής πανεπιστημιακών εργασιών έχει χτιστεί επάνω στα νομικά κενά, την έλλειψη αποφασιστικότητας από την πλευρά του κράτους και των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, τη δυσκολία κάποιων ακαδημαϊκών προγραμμάτων και την υψηλή ζήτηση από την πλευρά φοιτητών, οι οποίοι είτε δεν είναι σε θέση είτε δεν έχουν διάθεση να ασχοληθούν με τα φοιτητικά τους καθήκοντα.

Η ερμηνεία του φαινομένου είναι εύκολη, από τη στιγμή που μια μεταπτυχιακή εργασία γραμμένη από έναν «συγγραφέα-φάντασμα» κοστίζει λιγότερο από μια επώνυμη τσάντα και ένα διδακτορικό έχει την τιμή ενός μεταχειρισμένου αυτοκινήτου.

«Οι καθηγητές αποτελούν μέρος του διεφθαρμένου συστήματος»

Ο Ίλια Ατσέσκι, καθηγητής φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Κύριλλος και Μεθόδιος των Σκοπίων, αποκαλύπτει ότι έχει πλήρη επίγνωση του συστήματος αγοραπωλησίας μεταπτυχιακών και διδακτορικών εργασιών. Και δεν του προξενεί έκπληξη το γεγονός ότι κανείς δεν κάνει κάτι για να το εμποδίσει. «Τα πανεπιστήμια στην ΠΓΔΜ απλώς δεν ασχολούνται με το πρόβλημα» σχολιάζει. «Εκείνο που έχει σημασία είναι τα χρήματα που παίρνουν από τις εγγραφές των φοιτητών. Τα ανώτατα ιδρύματα έχουν μετατραπεί σε επιχειρήσεις που λειτουργούν με σκοπό το κέρδος» λέει ο Ατσέσκι. «Το σύστημα είναι διεφθαρμένο. Είναι φτιαγμένο έτσι ώστε να πλουτίζουν τα μεμονωμένα άτομα. Οι καθηγητές συμμετέχουν σε επιτροπές για την αξιολόγηση υποψήφιων διδακτόρων. Εκεί μπορούν να βγάλουν εύκολα χρήματα χωρίς να το ψάξουν περισσότερο. Όλοι μοιράζονται ένα κομμάτι από την πίτα».

Από τη μεγάλη προσφορά της συγγραφής παράνομων εργασιών είναι εύκολο να συμπεράνει κανείς ότι το φαινόμενο βρίσκεται σε ανοδική πορεία. Οι αριθμοί επιβεβαιώνουν την υπόθεση. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας της ΠΓΔΜ 2.440 φοιτητές απέκτησαν το 2015 μεταπτυχιακό τίτλο, ποσοστό κατά 11% υψηλότερο σε σχέση με εκείνο του προηγούμενου χρόνου. Κι ενώ ο χρόνος που απαιτείται για μια μεταπτυχιακή εργασία ανέρχεται στους έξι μήνες τουλάχιστον, οι ghostwriters υπόσχονται ότι θα έχουν το κείμενο έτοιμο σε δεκαπέντε μέρες ή το αργότερο σε ένα μήνα.

Νομικά κενά επιτρέπουν την πώληση έτοιμων εργασιών

Στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη οι έτοιμες εργασίες έχουν και εγγύηση ποιότητας: η έρευνα είναι πρωτότυπη και η εργασία θα περάσει σίγουρα έναν πιθανό έλεγχο λογοκλοπής. Με το περίπλοκο εκπαιδευτικό της σύστημα, την έλλειψη διαφάνειας και τον μεγάλο βαθμό διαφθοράς οι αρχές της χώρας δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα, καθώς η Βοσνία-Ερζεγοβίνη είναι μία από τις ελάχιστες χώρες της Ευρώπης που δεν διαθέτουν Υπουργείο Παιδείας.

Δεκάδες σχετικές αγγελίες βρίσκει κανείς σήμερα στο διαδίκτυο. Η συμφωνία δεν χρειάζεται συνήθως περισσότερα από λίγα λεπτά. Η συζήτηση ξεκινά πάντα με τα βασικά: ποιο είναι το πανεπιστήμιο, η προθεσμία, το θέμα και βέβαια η τιμή.

Ο Μάριο Χίλμπερτ, καθηγητής φιλοσοφίας στο πανεπιστήμιο του Σαράγεβο, ο οποίος έχει γράψει ένα εγχειρίδιο για τη λογοκλοπή, λέει ότι το ίδρυμα δεν διαθέτει λειτουργικό σύστημα για τον εντοπισμό της λογοκλοπής. «Όλα εναπόκεινται στους καθηγητές» λέει ο Χίλμπερτ. «Όσο για μένα, ούτε κι εγώ χρησιμοποιώ κάποιο λειτουργικό σύστημα. Μου αρκεί το Google. Μόλις υποψιαστώ κάτι, το αντιγράφω στη μηχανή αναζήτησης».

Πίσω στην ΠΓΔΜ τώρα, οι δικηγόροι και το Υπουργείο Παιδείας ισχυρίζονται ότι από νομική άποψη η αγοραπωλησία ακαδημαϊκών εργασιών δεν αποτελεί έγκλημα. Έτσι αυτό το νομικό κενό συνεπάγεται ότι τα πανεπιστήμια μπορούν να επιβάλουν κυρώσεις μόνο στους φοιτητές που ασκούν λογοκλοπή και όχι σε εκείνους που αγοράζουν έτοιμες εργασίες.

DW/ Δημήτρης Ελευθεράκης