Δυο χρόνια μετά την εξέγερση

Εκατοντάδες άνθρωποι έχουν τραυματιστεί στις ταραχές που ξέσπασαν στην Τυνησία τις τελευταίες τρεις εβδομάδες. Στην επαρχία Σιλιάνα, στα βόρεια της χώρας, συνδικαλιστές και αστυνομία επιδίδονταν επί ημέρες σε οδομαχίες, με αποτέλεσμα να τραυματιστούν περισσότεροι από 300 άνθρωποι. Στην Τύνιδα, στις 4 Δεκεμβρίου, ακραίοι ισλαμιστές επιτέθηκαν σε μέλη της συνδικαλιστικής οργάνωσης UGTT, τραυματίζοντας αρκετούς από αυτούς. Και σε άλλες περιοχές της χώρας όμως η κατάσταση δεν είναι καλύτερη.

Η εξέγερση στην Τυνησία ξέσπασε σαν σήμερα πριν από δυο χρόνια, μετά την αυτοπυρπόληση του 26χρονου Μοχάμεντ Μπουαζίζι. Ο πλανόδιος οπωροπώλης αυτοπυρπολήθηκε τον Δεκέμβριο του 2010 σε ένδειξη διαμαρτυρίας, όταν αξιωματούχοι κατάσχεσαν το εμπόρευμά του καθώς δεν είχε άδεια μικροπωλητή, τον χαστούκισαν και τον προσέβαλαν. Η απεγνωσμένη αυτή ενέργεια είχε οδηγήσει χιλιάδες συμπατριώτες του να βγουν στους δρόμους ζητώντας αλλαγή, καλύτερες και περισσότερες ευκαιρίες. Η σπίθα της επανάστασης γρήγορα μεταδόθηκε σε άλλες αραβικές χώρες, δίνοντας το έναυσμα στην Αραβική Άνοιξη. Αρχές του 2011 ο τυνήσιος πρόεδρος Μπεν Αλί εγκατέλειψε τη χώρα ενώ στις εκλογές του Οκτωβρίου του 2011, το ισλαμιστικό κόμμα Ενάχντα αναδείχθηκε πρώτη δύναμη.

Πόλωση μεταξύ ισλαμιστών και κοσμικών

Έκτοτε η πόλωση της τυνησιακής κοινωνίας εντείνεται. Το κόμμα Ενάχντα αλλά και ομάδες Σαλαφιστών θέλουν να προσδώσουν μεγαλύτερη βαρύτητα στο Ισλάμ, τόσο στην πολιτική όσο και στην κοινωνία. Οι κοσμικές δυνάμεις, που εκπροσωπούνται από διάφορα κόμματα αλλά και το ισχυρό συνδικάτο UGTT, παρακολουθούν τις εξελίξεις με ιδιαίτερη ανησυχία.

«Το χάσμα μεταξύ των δυο πλευρών μεγαλώνει», εκτιμά ο Ραντβάν Μασμούντι, επικεφαλής του Ερευνητικού Κέντρου για το Ισλάμ και τη Δημοκρατία σε Ουάσιγκτον και Τύνιδα. Ορισμένοι φόβοι όμως, σύμφωνα με τον ίδιο, είναι δικαιολογημένοι. Οι Ισλαμιστές, από τη μία πλευρά, ήταν επί δεκαετίες θύματα καταπιέσεων και διώξεων. Οι κοσμικές δυνάμεις από την άλλη, φοβούνται ότι η χώρα τους ενδεχομένως να μιμηθεί το ιρανικό ή σαουδαραβικό μοντέλο. «Πιστεύω ότι η λύση είναι να ενθαρρύνουμε το διάλογο προκειμένου να βρεθεί μια χρυσή τομή», λέει ο ειδικός.

Η οικονομική κρίση το κύριο πρόβλημα

Ακόμη πιο προβληματική όμως από τις κοινωνικές συγκρούσεις, είναι η οικονομική κατάσταση της χώρας. Η υψηλή ανεργία και η οργή για τη δικτατορία και το νεποτισμό είχαν οδηγήσει πριν από χρόνια χιλιάδες στους δρόμους. Οι διαδηλωτές ζητούσαν, πέρα από την ελευθερία και την αξιοπρέπεια, κυρίως θέσεις εργασίας. Νεαροί πτυχιούχοι χωρίς καμία προοπτική εργασίας ήταν μια από τις κινητήριες δυνάμεις της επανάστασης. Η κατάστασή τους όμως δεν έχει βελτιωθεί έκτοτε ενώ η δυσπιστία τους έναντι της πολιτικής και των αρχών έχει διατηρηθεί. «Ένας από τους βασικούς λόγους της επανάστασης ήταν η διαφθορά και είναι αμφίβολο εάν αυτή έχει εν τω μεταξύ μειωθεί», λέει ο Γουίλιαμ Λόρενς, από το International Crisis Group των Βρυξελλών.

Για να δοθεί ώθηση στην ανάπτυξη της οικονομίας, η Τυνησία χρειάζεται διεθνή βοήθεια. Κυρίως οι Ευρωπαίοι θα έπρεπε να βοηθήσουν περισσότερο, εκτιμούν και οι δυο ειδικοί που μίλησαν στη DW. Πολλές επιχειρήσεις όμως έχουν εγκαταλείψει πλέον τη χώρα. «Και είχαν πολλούς λόγους για να το κάνουν: ταραχές, απεργίες, βία», σημειώνει ο Γ. Λόρενς. Για να αναστραφεί το κλίμα θα πρέπει να οικοδομηθεί και πάλι ένα φιλικό επενδυτικό κλίμα. Παράλληλα όμως απαιτούνται και ουσιαστικές διαρθρωτικές αλλαγές, όπως λέει.

Η μετάβαση στη σταθερότητα και την ευημερία είναι και προς το συμφέρον της Ευρώπης, συμπληρώνει ο Μασμούντι. «Η Τυνησία μπορεί να γίνει μοντέλο που θα δείχνει σε χώρες όπως τη Λιβύη και την Αίγυπτο το δρόμο προς την αληθινή δημοκρατία», υποστηρίζει. Η Ευρώπη όμως θα πρέπει να τη στηρίξει σε αυτόν τον δύσκολο δρόμο, «όπως βοήθησε και την ανατολική Ευρώπη μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης».


Andreas Gorzewski / Κώστας Συμεωνίδης

Υπεύθ. σύνταξης: Ειρήνη Αναστασοπούλου