Δυναμίτης: μια εκρηκτική ιδέα 150 χρόνων

Η νιτρογλυκερίνη είναι μια ρευστή ουσία, η οποία γοήτευε τον Άλφρεντ Νομπέλ (1833-1896). Σε ένα ταξίδι του γνώρισε καλύτερα τη σύνθεσή της από τον Ιταλό χημικό Ασκάνιο Σομπρέρο, ο οποίος την είχε ανακαλύψει. Ο ίδιος ο Σομπρέρο την θεωρούσε ιδιαίτερα προβληματική και την είχε αποκλείσει από περαιτέρω εμπορική χρήση. Ο Άλφρεντ Νομπέλ όμως είχε διαφορετική άποψη και διέβλεψε μεγάλες προκλήσεις. Ωστόσο η νιτρογλυκερίνη ήταν ιδιαίτερα επικίνδυνη. Με την παραμικρή πίεση μπορούσε να εκραγεί.

Ο Άλφρεντ Νομπέλ ήταν γιός ενός Σουηδού βιομηχάνου, τα εργοστάσια του οποίου κατασκεύαζαν όπλα. Ο 30χρονος Άλφρεντ ξεκίνησε σε ηλικία 30 χρόνων να προσπαθεί να επιλύσει το πρόβλημα της εξαιρετικά εύκολης ανάφλεξης της νιτρογλυκερίνης θέλοντας να της προσδώσει μεγαλύτερη σταθερότητα.

Οι πρώτες προσπάθειες να σταθεροποιήσει την νιτρογλυκερίνη προσθέτοντας άλλα υλικά όπως γύψο ή πριονίδια δεν είναι πραγματικά επιτυχείς. Παρόλα αυτά δεν σταματά και συνεχίζει να παράγει μεγάλες ποσότητες νιτρογλυκερίνης μέχρι που συμβαίνει το μοιραίο. Φοβερές εκρήξεις σε τόπους παραγωγής με νεκρούς και τραυματίες. Ανάμεσα στους νεκρούς ήταν και ο μικρός αδελφός του Εμίλ.

Η διώρυγα του Παναμά αλλά και επιθέσεις

Εκρήξεις θα σημειωθούν και σε άλλους τόπους παραγωγής εκτός Σουηδίας, όπως στο Αμβούργο αλλά και σε πλοία κατά τη διάρκεια της μεταφοράς.

Τελικά το 1866 θα βρει την κατάλληλη μείξη και θα πατεντάρει την εφεύρεσή του. Θα της δώσει το όνομα «δυναμίτης» εμπνεόμενος από την ελληνική λέξη δύναμη.

Θα ακολουθήσουν άλλες 300 πατέντες που σχετίζονται με την αρχική του εφεύρεση. Θα χτιστούν δεκάδες εργοστάσια, τα οποία θα παράγουν το νέο ισχυρό εκρηκτικό υλικό. Σιγά-σιγά θα εξελίσσεται και ο δαιμόνιος χημικός θα φτιάξει μια παραλλαγή όπου ο δυναμίτης θα μπορεί να πυροδοτείται και μέσα στο νερό. Με τον τρόπο αυτό θα καταστεί δυνατό να κατασκευαστεί η διώρυγα του Παναμά ή να ανοιχτούν τούνελ όπως αυτό στο Γκοντάρ της Ελβετίας.

Ο δυναμίτης φέρνει ανθρώπους κοντά αλλά και προκαλεί τεράστιες καταστροφές. Ήδη την εποχή που ζούσε ο Άλφρεντ Νομπέλ ο δυναμίτης χρησιμοποιήθηκε για επιθέσεις. Για παράδειγμα ο Τσάρος Αλέξανδρος χάνει τη ζωή του σε μια τέτοια επίθεση.

Ο Άλφρεντ Νομπέλ άφησε μεγάλο μέρος της περιουσίας του σε ένα ίδρυμα το οποίο απονέμει τα περίφημα βραβεία. Στόχος του ήταν να στηρίξει επιστήμονες από διαφορετικούς τομείς που βοήθησαν ώστε η ανθρωπότητα να προοδεύσει.

Βόλφγκανγκ Ντικ / Μαρία Ρηγούτσου