Αυστηροί έλεγχοι για μεταφορές αποβλήτων

Μόνο το 2010 τα κράτη-μέλη της ΕΕ παρήγαγαν 927 εκ. τόνους αποβλήτων. Από αυτά, 70 εκ. είχαν διατεθεί ή εξαχθεί παράνομα, κυρίως σε αναπτυσσόμενες χώρες. Η σημερινή νομοθεσία δεν μπορούσε να αντιμετωπίσει το πρόβλημα, παραδέχθηκε ο αρμόδιος Επίτροπος Γιάνεζ Ποτότσνικ, μιλώντας στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. «Υπάρχουν κενά στη σημερινή νομοθεσία» ανέφερε ο Επίτροπος. «Δεν υπάρχουν συγκεκριμένα και κοινά για όλους κριτήρια για τη διενέργεια ελέγχων. Τώρα τα κράτη-μέλη υποχρεώνονται να συντάξουν προγράμματα επιθεωρήσεων. Τα σχέδια πρέπει να υποστηρίζονται από αντίστοιχους πόρους. Οι εθνικές αρχές ελέγχου ενισχύονται με νέες αρμοδιότητες και θα μπορούν να απαιτούν τα απαραίτητα δικαιολογητικά από τους εξαγωγείς. Για να προληφθεί η μεταφορά παράνομων φορτίων θα βελτιωθεί και η ανταλλαγή πληροφοριών ανάμεσα στα κράτη-μέλη».

Μέχρι σήμερα το ένα στα τέσσερα φορτία αποβλήτων που έφευγε από ευρωπαϊκά λιμάνια ήταν παράνομο, γεγονός που καθιστά επιτακτική την αυστηροποίηση της νομοθεσίας. Βέβαια και με τη νέα νομοθεσία η πρωτοκαθεδρία και η κύρια ευθύνη ελέγχου ανήκει και πάλι στα κράτη-μέλη, επισημαίνει ο ευρωβουλευτής του ΠΑΣΟΚ Σπύρος Δανέλλης. «Βέβαια, δεν μπορεί να γίνει διαφορετικά. Οι μηχανισμοί ελέγχου είναι εθνικοί μηχανισμοί. Αυτό το οποίο είπαμε ότι διαφοροποιούμε ριζικά είναι ότι κάνουμε πολύ περισσότερα σχέδια επιθεωρήσεων και θα υπάρχει μία διαφάνεια σε αυτά, δηλαδή θα είναι στη διάθεση των αρχών και των πολιτών ανά πάσα στιγμή», τονίζει ο Έλληνας ευρωβουλευτής.

Αυστηρός έλεγχος από κοινή γνώμη και ΜΚΟ

Υπολογίζεται ότι από τη θέσπιση ενιαίων κριτηρίων και δικαιολογητικών, καθώς και την ενιαία βάση δεδομένων για τους ελέγχους, θα εξοικονομηθούν έως 40 εκ. ευρώ ετησίως για διοικητικά έξοδα. Πολύ μεγαλύτερο θα είναι το κέρδος από τον έλεγχο της δημοσιότητας στα εθνικά σχέδια επιθεωρήσεων, υποστηρίζει ο εισηγητής του Ευρωκοινοβουλίου και ευρωβουλευτής των Πρασίνων Μπαρτ Στάες. «Μερικά κράτη-μέλη παραμένουν αδρανή και σήμερα, η Γαλλία για παράδειγμα. Άλλα κράτη-μέλη, οπως το Βέλγιο και η Πολωνία, εργάζονται αποτελεσματικά. Για την Ελλάδα δεν έχω εικόνα. Όταν συζητούσαμε την αναθεώρηση της οδηγίας οι αρμόδιοι φορείς μας ζήτησαν κυρίως δύο πράγματα: να θεσπιστούν υποχρεωτικά σχέδια επιθεωρήσεων και να δοθούν στη δημοσιότητα. Εάν γίνει αυτό, θα υπάρξει εξωτερικός έλεγχος, θα υπάρξει πίεση από την κοινή γνώμη, αλλά και από τις μη κυβερνητικές οργανώσεις».

Ο Σπύρος Δανέλλης υπενθυμίζει ότι η ευρωπαϊκή κοινή γνώμη ευαισθητοποιήθηκε ιδιαίτερα σε αυτό το ζήτημα, όταν αποκαλύφθηκε η παράνομη εναπόθεση τοξικών και άλλων επικίνδυνων αποβλήτων στη νότια Ιταλία- τόσο στον Κόλπο της Νάπολης, όσο και στην Αδριατική Θάλασσα. «Έχουμε εικόνα ότι η μαφία διαχειριζόταν τοξικά απόβλητα της κεντρικής Ευρώπης, κυρίως από τη Γερμανία. Απλά τα πόντιζαν ή τα έθαβαν στο υπέδαφος γύρω από τη Νάπολη. Ξαφνικά βρεθήκαμε μπροστά σε ένα τεράστιο ζήτημα, όπου όμως η υποκρισία κάλυπτε τη δημιουργία του χρόνια τώρα. Είναι επίσης γνωστό ότι έχουν ποντιστεί τοξικά και επικίνδυνα απόβλητα στην Αδριατική Θάλασσα, πάλι από τη μαφία, τα οποία είναι εκ μεταφοράς από τις βιομηχανίες του Βορρά».

Υπάρχουν, όμως, αντίστοιχες τοξικές βόμβες και στην Ελλάδα; «Στην Ελλάδα δεν έχουμε τέτοια εικόνα, δηλαδή δεν έχουμε τεκμηριωμένη εικόνα για μεταφορά απόβλήτων από τρίτες χώρες» λέει ο Έλληνας ευρωβουλευτής. «Όμως, πολλές βιομηχανίες στην Ελλάδα αντί να ακολουθήσουν τον κοστοβόρο, νόμιμο τρόπο διαχείρισης και διάθεσης, ακολουθούν το πολύ απλό και εξαιρετικά αντικοινωνικό: αφήνουν τα απόβλητά τους να τρέχουν σε ρυάκια, παραπόταμους ή να τα θάβουν οπουδήποτε, να τα αφήνουν δηλαδή ανεξέλεγκτα».

Απολεσθέντα έσοδα ...42 δισ.

Υπάρχει βέβαια και μία οικονομική πτυχή του ζητήματος: εάν η νέα νομοθεσία εφαρμοστεί πλήρως και οι έλεγχοι φέρουν τα αναμενόμενα αποτελέσματα, η Κομισιόν υπολογίζει ότι μέχρι το 2020 η ευρωπαϊκή βιομηχανία ανακύκλωσης θα μπορούσε να αυξήσει τον τζίρο της κατά 42 δισεκατομμύρια ευρώ, δημιουργώντας 400.000 νέες θέσεις εργασίας.

Ο Βέλγος ευρωβουλευτής των Πρασίνων Μπερτ Στάες ελπίζει ότι με τη νέα νομοθεσία θα σταματήσει και ο σημερινός «κλεφτοπόλεμος» των εγκληματιών με τις ελεγκτικές αρχές, ο οποίος στην ορολογία των Βρυξελλών ονομάζεται port hopping. «Όταν έχεις αυστηρούς ελέγχους σε ένα λιμάνι και ελλιπείς ελέγχους σε δύο άλλα λιμάνια σε ακτίνα 300 χλμ., τι θα κάνουν οι εγκληματίες; Θα επιλέξουν τα λιμάνια που δεν ελέγχονται. Αυτό είναι το port-hopping» λέει ο ευρωβουλευτής των Πρασίνων. «Δεν είναι θέμα διαφθοράς, είναι μία λογική που τη βλέπουμε και σε άλλες μορφές εγκληματικής δραστηριότητας: το δοκιμάζουν και όταν βλέπουν ότι τους ̔βγαίνειʼ, το συνεχίζουν. Αν όμως εφαρμοστεί σωστά η νέα οδηγία, το port hopping θα σταματήσει».

Γιάννης Παπαδημητρίου, Στρασβούργο

Υπεύθ. σύνταξης: Άρης Καλτιριμτζής