Ανησυχία Βρυξελλών για τις πολιτικές εξελίξεις στο Βερολίνο

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ετοιμάζεται για τα χειρότερο σενάριο δήλωσε την περασμένη εβδομάδα ο Ζαν Κλοντ Γιούνκερ σε μια εκδήλωση. Η ανησυχία του αφορά κυρίως την έκβαση των ιταλικών εκλογών. Φοβάται ότι η χώρα την επαύριο των εκλογών δεν θα έχει σταθερή κυβέρνηση. Ο Γιούνκερ μάλιστα έκανε νύξη και για φάντασμα των αναταράξεων στις χρηματαγορές, αν και αργότερα είπε ότι οι δηλώσεις του παρανοήθηκαν. Ο πρόεδρος της Κομισιόν συνέδεσε την ανησυχία του και με το κομματικό δημοψήφισμα του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος, το οποίο εάν δεν είναι θετικό για το κυβερνητικό πρόγραμμα, δεν πρόκειται να σχηματιστεί κυβέρνηση μεγάλου συνασπισμού και η ισχυρότερη χώρα της Ευρώπης δεν θα διαθέτει κυβέρνηση.

Δεν είναι πια Frau Europa η Μέρκελ;

Η Άγκελα Μέρκελ έχει απόλυτη συνείδηση της ευθύνης της μελλοντικής κυβέρνησης για την Ευρώπη. Στις τελευταίες προγραμματικές δηλώσεις της για την ευρωπαϊκή πολιτική δήλωσε ότι «χρειαζόμαστε ένα νέο ξεκίνημα για την Ευρώπη». Βέβαια, ακόμη μιλά ως υπηρεσιακή καγκελάριος, ωστόσο από το έκτακτο συμβούλιο κορυφής κόμισε την εντύπωση ότι οι ευρωπαίοι εταίροι περιμένουν σταθερή κυβέρνηση. Ήταν ένα κάλεσμα προς τους Σοσιαλδημοκράτες να εγκρίνουν την κυβερνητική συνεργασία με τη Χριστιανική Ένωση. Θα ξεσπάσει πανικός στις Βρυξέλλες, εάν στο Βερολίνο δεν σχηματιστεί κυβέρνηση μεγάλου συνασπισμού; «Αυτό προφανώς όχι», λέει ο Γιάννης Εμμανουηλίδης από τη δεξαμενή σκέψης European Policy Center των Βρυξελλών. «Θα δημιουργηθεί ωστόσο σχετική ανασφάλεια γιατί ένας από τους πιο ισχυρούς εταίρους δεν θα έχει κυβέρνηση, δεν θα είναι σε θέση να συναποφασίζει για σοβαρά θέματα, για το λόγο αυτό ελπίζω να σχηματιστεί κυβέρνηση μεγάλου συνασπισμού».

Αλλά ακόμη κι αν έρθουν τα πράγματα κατά το ευκταίο, η Μάρκελ δεν θα είναι αυτό που ήταν μέχρι τις βουλευτικές εκλογές, μια αδιαμφισβήτητη ηγετική προσωπικότητα. Το αμερικανικό περιοδικό Time την αποκάλεσε πέρυσι στα γερμανικά Frau Europa. Όταν o Τραμπ έγινε αμερικανός πρόεδρος, ορισμένα αγγλόφωνα μέσα την αναβάθμισαν μάλιστα σε ηγέτιδα του δυτικού κόσμου. Όλα αυτά πέρασαν. Τέλος του περασμένου χρόνου το Time αποκάλεσε τον γάλλο πρόεδρο τον «επόμενο ηγέτη της Ευρώπης». Την ώρα που το κόμμα της Μέρκελ έχανε σε στήριξη στις βουλευτικές εκλογές, ο Μακρόν εμφανίζονταν ως ο λαμπερός νικητής των προεδρικών.

Μεγαλύτερη εξισορρόπηση ανάμεσα στα κράτη-μέλη

Βέβαια ο Μακρόν δεν εξοβέλισε την Μέρκελ από τη θέση της, πιστεύει ο Στέφαν Ζάιντεντοφ, αντιπρόεδρος του Γερμανογαλλικού Ινστιτούτου στο Λούντβιχσμπουργκ, αλλά «χρησιμοποιεί τα εργαλεία ισχύος της 5ης Δημοκρατίας πολύ δυνατά», δηλαδή τη διπλωματία ή το στρατό ώστε να αυξήσει την επιρροή της Γαλλίας στην Ευρώπη και σε ολόκληρο τον κόσμο. Στην ευρωπαϊκή σκηνή προπορεύεται με μεταρρυθμιστικές προτάσεις, ζητά ευρωπαίο υπουργό Οικονομικών και έναν ευρωπαϊκό προϋπολογισμό, κάτι που η Γερμανία αντιμετωπίζει με μεγάλο σκεπτικισμό.

Για άλλη μια φορά το Βερολίνο βρίσκεται σε θέση άμυνας. Ο Γιάννης Εμμανουηλίδης πιστεύει ότι η Μέρκελ σε πιθανή νέα της θητεία ως καγκελάριος «θα εξακολουθεί να αναλαμβάνει ηγετικό ρόλο καθώς η σημασία της Γερμανίας παρέμεινε η ίδια. Παράλληλα όμως καταγράφει μεγαλύτερη εξισορρόπηση ανάμεσα στα κράτη - μέλη. Κυρίως η σχέση Γερμανίας-Γαλλίας έχει γίνει πιο ισορροπημένη από ότι ήταν πριν από λίγα χρόνια». Ο Εμμανουηλίδης αποδίδει τη δυναμική επανεμφάνιση της Γαλλίας, υπό τον πρόεδρο Μακρόν, στις μακρές διαπραγματεύσεις για το σχηματισμό κυβέρνησης με αποτέλεσμα να χάσει η Γερμανία τη δύναμη που είχε πριν. Ένας άλλος λόγος είναι ότι η ευρωκρίση έχει καταλαγιάσει, οι προκλήσεις είναι άλλες και έτσι το βάρος της Γερμανίας δεν είναι το ίδιο όπως παλαιότερα. «Από ευρωπαϊκή ματιά αυτό είναι μια καλή είδηση διότι οι κοινές μεταρρυθμίσεις μπορούν να εφαρμοστούν πιο εύκολα».

Κακή είδηση είναι η διαίρεση της Ευρώπης που είναι πιο βαθιά παρά ποτέ. Οι χώρες του Βίζεγκραντ δεν θέλουν να κάνουν συμβιβασμούς στο προσφυγικό, όπως ζητά συνεχώς η Μέρκελ. Ο επόμενος καυγάς θα μπορούσε να αφορά στον κοινοτικό προϋπολογισμό. Ήδη η καγκελάριος προσφέρθηκε να καλύψει τμήμα των εισφορών που θα λείψουν λόγω Brexit. Στη Γερμανία της επιρρίπτουν ότι ξεπουλήθηκε. Ο αρχηγός των Φιλελευθέρων Κρίστιαν Λίντνερ την κατηγόρησε ότι εξασθένισε ήδη τη γερμανική θέση και η Αλίς Βάιντελ, επικεφαλής της Κ.Ο. της εθνολαϊκιστικής «Εναλλακτική για τη Γερμανία», της επέρριψε ότι «για την καγκελάριο, περισσότερη ευθύνη για την Ευρώπη σημαίνει περισσότερα χρήματα και παραίτηση από την εθνική κυριαρχία».

Κρίστοφ Χάσελμπαχ / Ειρήνη Αναστασοπούλου