Ήταν κάποτε μια λίμνη...

Πρόκειται για ένα θέαμα που δύσκολα μπορεί να συλλάβει ανθρώπινος νους, είναι σχεδόν σουρεαλιστικό. Ψαρόβαρκες στον πάτο μιας λίμνης… που έχει στεγνώσει. Πράγματι η λίμνη Πούπο της Βολιβίας, που κάλυπτε έκταση 3000 τ.χλμ., ήταν μέχρι πρότινος η δεύτερη μεγαλύτερη λίμνη της χώρας, μετά την Τιτικάκα. Πλέον είναι νεκρή λίμνη. Έχει εξατμιστεί ολοσχερώς, αφήνοντας πίσω της μια τεράστια έρημο. Αυτό επιβεβαίωσαν πρόσφατα εικόνες του ευρωπαϊκού δορυφόρου Proba-V-Earth τoυ Ευρωπαϊκού Κέντρου Αεροναυπηγικής (ESA). Τα άσχημα νέα μεταδίδονται συνεχώς τις τελευταίες μέρες από τα βολιβιανά ΜΜΕ. Η συγκριτική παρουσίαση σχετικών εικόνων της λίμνης από το 2014 μέχρι σήμερα σοκάρει.

Φυσικό φαινόμενο ή ανθρώπινος παράγοντας;

Η λίμνη Πούπο προσέφερε στο παρελθόν σπίτι σε πολλούς έμβιους οργανισμούς, ζωικούς και φυτικούς. «Πλέον μιλούμε για μια φυσική καταστροφή με δραματικές συνέπειες για τη γύρω περιοχή του Ορούρο και συνολικά τη Βολιβία» ανέφερε ο βολιβιανός βουλευτής Ζένον Πιζάρο που κατάγεται από την πληγείσα περιοχή. Η περιοχή του Ορούρο έχει ήδη κηρυχθεί σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης λόγω της παρατεταμένης ξηρασίας. Ωστόσο ο πρόεδρος της Βολιβίας Έβο Μοράλες σε μια προσπάθεια καθησυχασμού ισχυρίζεται ότι πρόκειται για ένα καθόλα φυσικό φαινόμενο, προβλέποντας μάλιστα ότι η λίμνη θα ξαναέρθει σύντομα στα παλιά της επίπεδα. Αυτό που δεν παίρνει πάντως υπόψη του είναι ότι στην περιοχή τα τελευταία χρόνια έχει μειωθεί δραματικά και η συχνότητα των βροχοπτώσεων.

Από την άλλη πλευρά πολλοί κλιματολόγοι έχουν διαφορετική άποψη. «Πρόκειται για μια κλιματολογική καταστροφή» εκτιμά ο Ραούλ Πέρεζ Άλμπρεχτ, επικεφαλής του Περιβαλλοντικού Δικτύου Λατινικής Αμερικής. «Οι θερμοκρασίες έχουν αυξηθεί τις τελευταίες τρεις δεκαετίες σχεδόν κατά δύο βαθμούς. Η βροχή είναι πλέον σπάνια». Σύμφωνα με ειδικούς ένας άλλος ανθρωπογενής παράγοντας που επέδρασε καταλυτικά ήταν η εκτροπή γειτονικού ποταμού που «τροφοδοτούσε» τη λίμνη προς άλλη κατεύθυνση, προκειμένου να χρησιμοποιηθεί για τις ανάγκες καλλιεργήσιμων εκτάσεων και αλλά και των μεταλλείων αργύρου που βρίσκονται στην περιοχή.

Σταδιακή εξάτμιση

Το ιστορικό της λίμνης είναι βεβαρυμένο. Και τη δεκαετία του 1980 ένα μεγάλο τμήμα της είχε ξανά εξατμιστεί. Τα αποθέματα νερού σταδιακά αποκαταστάθηκαν. Έπειτα εκ νέου άρχισαν να χάνονται. Ένας φαύλος κύκλος. Σήμερα η κατάσταση μοιάζει μη αναστρέψιμη, ενώ οι επιπτώσεις αναμένεται να φανούν σε ολόκληρη την έκτασή τους στο μέλλον.Από την ξηρασία επηρεάζονται και τα φλαμίνγκο, σήμα κατατεθέν της περιοχής. Χιλιάδες εξωτικά πτηνά αναγκάστηκαν να μεταναστεύσουν, κι από τη λίμνη Πούπο να βρουν καταφύγια σε κοντινές ελώδεις περιοχές. Ωστόσο αμφίβολο παραμένει εάν θα καταφέρουν να επιβιώσουν εκεί μακροπρόθεσμα.

Αλλά δεν είναι μόνο τα φλαμίνγκο που μεταναστεύουν, πολύ περισσότερο οι κάτοικοι της περιοχής που μέχρι πρόσφατα ζούσαν από τη λίμνη. Πλέον οι λιγοστές οικογένειες αγροτών και ψαράδων που έχουν απομείνει εδώ δεν μπορούν να επιβιώσουν, αφού δεν μπορούν ούτε να ψαρέψουν ούτε να ποτίσουν τις καλλιέργειες κινόα. «Μοναδική πηγή εισοδήματος για εμάς ήταν το ψάρεμα. Με την εξαφάνιση της λίμνης χάσαμε τη ζωή μας. Δεν έχουμε πια κανένα στήριγμα», λέει με μεγάλη λύπη ο Ντον Σιλβέριο, ένας γέρος ψαράς από την περιοχή.

Καρολίνα Σιμόι, Βoλιβία / Δήμητρα Κυρανούδη