Έχουν ιδιωτική ζωή οι πολιτικοί;

Απαντήσεις δίνει ο Γιενς Μπέργκμαν, ψυχολόγος και καθηγητής Δημόσιας Επικοινωνίας στο πανεπιστήμιο του Αμβούργου. Μιλώντας στη Γερμανική Ραδιοφωνία (DLF), ο Μπέργκμαν δηλώνει τα εξής για τη φημολογία σχετικά με την υγεία της Άνγκελα Μέρκελ: "Πρόκειται για καθαρά ιδιωτική υπόθεση, εφόσον δεν επηρεάζει με οποιονδήποτε τρόπο την ομαλή άσκηση των καθηκόντων της. Βέβαια έχουμε συνηθίσει σήμερα να κρίνουμε τους πολιτικούς και από την ιδιωτική τους ζωή. Όμως άνθρωποι είναι κι αυτοί, μπορεί κάποια στιγμή να αρρωστήσουν..."

Δεν είναι ασφαλώς η πρώτη φορά που ένας πολιτικός αντιμετωπίζει ζήτημα υγείας. Ωστόσο, εκτιμά ο Γερμανός ειδικός, δύο πράγματα έχουν αλλάξει σε σχέση με το πρόσφατο παρελθόν: πρώτον, δεν είναι τόσο αυτονόητη η παραδοχή πως πρέπει να διαχωρίζεται αυστηρά η ιδιωτική ζωή από τη δημόσια σφαίρα και, δεύτερον, οι πολιτικοί βρίσκονται πλέον υπό συνεχή παρακολούθηση από τα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης αλλά και τα social media. "Στην πρόσφατη ιστορία είχαμε πολιτικούς με πολύ πιο σοβαρά προβλήματα υγείας από αυτά που ενδεχομένως αντιμετωπίζει η κ.Μέρκελ", επισημαίνει ο Γιενς Μπέργκμαν. "Ο Τζων Κένεντυ ήταν βαριά άρρωστος. Ο Χέλμουτ Σμιτ αποκάλυψε, μετά την ολοκλήρωση της θητείας του, ότι είχε σχεδόν εκατό λιποθυμικά επεισόδια και μερικές φορές οι συνεργάτες του τον έβρισκαν αναίσθητο στο γραφείο του. Ανθρώπινα είναι όλα αυτά και κατά τη γνώμη μου δεν πρέπει να ενδιαφέρουν ιδιαίτερα την κοινή γνώμη, από τη στιγμή που ένας πολιτικός συνεχίζει να εκπληρώνει τα καθήκοντά του".

Όχι στην "απο-πολιτικοποίηση" της πολιτικής

Στη δεκαετία του '70 το ανατρεπτικό σύνθημα της εποχής ήταν ότι "και το ιδιωτικό είναι πολιτικό". Σήμερα ο Γιενς Μπέργκμαν επικρίνει την έκδηλη τάση για "απο-πολιτικοποίηση" του πολιτικού ρεπορτάζ, που θέλει τους πολιτικούς να αξιολογούνται με πρωταρχικό κριτήριο τις ενδοκομματικές φιλίες και ισορροπίες ή την προσωπική τους ζωή και όχι την ουσία- δηλαδή τις προγραμματικές θέσεις και τις πολιτικές ενέργειες ή παραλείψεις τους. Προφανώς η Άνγκελα Μέρκελ δεν συμμετέχει σε αυτό το παιχνίδι.

"Είναι ενδιαφέρον ότι η καγκελάριος κρατάει την ιδιωτική της ζωή μακριά από τη δημοσιότητα" τονίζει ο Γιενς Μπέργκμαν. "Ο σύζυγός της είναι αόρατος θα έλεγα, δεν δίνει ποτέ συνεντεύξεις. Νομίζω ότι και γι αυτόν τον λόγο πολλά μέσα ενημέρωσης έχουν επιδείξει τόσο έντονο ενδιαφέρον για το θέματα υγείας που ανέκυψαν, ήταν σαν να βλέπουν για πρώτη φορά ένα στοιχείο από την ιδιωτική της ζωή".     

Κρίστιαν Βουλφ: το αντι-παράδειγμα

Στο τελευταίο του βιβλίο με χαρακτηριστικό τίτλο "Ο θρίαμβος της απερισκεψίας" ο Γιενς Μπέργκμαν πραγματεύεται τη δύσκολη ισορροπία μεταξύ δημόσιας εικόνας και ιδιωτικότητας που καλούνται να διαχειριστούν οι πολιτικοί. Επισημαίνει όμως και κάτι άλλο: ότι πολλές φορές οι ίδιοι φιλοτεχνούν και προβάλλουν μία εικόνα κατά παραγγελία, η οποία μπορεί να περιλαμβάνει τα παιδιά τους, τον γάτο τους ή και τον ιατρικό τους φάκελο. Αυτή η τακτική ενέχει κινδύνους: "Όταν ένα δημόσιο πρόσωπο εκθέτει την ιδιωτική του ζωή, πρέπει να αποδεχθεί ότι τα μέσα ενημέρωσης όχι μόνο θα συμμετάσχουν στο παιχνίδι, αλλά μπορεί και να παίξουν με δυσάρεστο τρόπο. Όταν κρατάς την ιδιωτική σου ζωή μακριά από τα μέσα, τότε μπορείς κι εσύ να αξιώνεις σεβασμό της ιδιωτικότητάς σου".  

Χαρακτηριστική περίπτωση αποτελεί ο πρώην πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Γερμανίας Κρίστιαν Βουλφ. Είχε ανοιχθεί στα μέσα ενημέρωσης τόσο πολύ, ώστε οι κάμερες σχεδόν καταδίωκαν για ένα πλάνο τον ίδιον αλλά και την ευειδή σύζυγό του. Πολύ γρήγορα άλλαξε το πρόσημο και ο Βουλφ αναγκάστηκε να παραιτηθεί υπό το βάρος κατηγοριών για σκάνδαλα, οι οποίες ποτέ δεν επιβεβαιώθηκαν. "Είναι πολύ ενδιαφέρουσα η περίπτωση Βουλφ γιατί δείχνει πόσο ψηλά μπορεί να φτάσει ένας πολιτικός ή γενικότερα ένα δημόσιο πρόσωπο με τη βοήθεια των μέσων", συνοψίζει ο Γιενς Μπέργκμαν. "Ο Βουλφ δεν ήταν ένας πολιτικός που ξεχώριζε, κατάφερε όμως να αναρριχηθεί στο ύπατο αξίωμα με κάποιες ευτυχείς συμπτώσεις. Ως πρόεδρος είχε εκθέσει στη δημοσιότητα την οικογενειακή του ζωή αλλά και η σύζυγός του αναζητούσε τη δημοσιότητα. Σε αυτές τις περιπτώσεις το ενδιαφέρον για τα μέσα ενημέρωσης δεν είναι μόνο να σε ανεβάζουν στο βάθρο, αλλά και να σε γκρεμίζουν από το βάθρο..."

Μάνφρεντ Γκέτσκε (DLF)

Επιμέλεια: Γιάννης Παπαδημητρίου