Ένας Έλληνας εξηγεί στους Γερμανούς τη Μέρκελ

Τα περισσότερα κτήρια της περιοχής Φρίντεναου στη δυτική πλευρά του Βερολίνου χτίστηκαν στις αρχές του 20ου αιώνα. Στα ευρύχωρα διαμερίσματα τους έμεναν υψηλόβαθμοι υπάλληλοι του δημοσίου και γενικώς άτομα ευκατάστατων μεσαίων κοινωνικών στρωμάτων. Ο χαρακτήρας της περιοχής έχει διατηρηθεί αναλλοίωτος μέχρι σήμερα. Στο Φρίντεναου έμενε, όσο ζούσε στο Βερολίνο, ο νομπελίστας συγγραφέας Γκύντερ Γκρας, εξακολουθεί να μένει η νομπελίστρια συγγραφέας Χέρτα Μίλερ αλλά και πολύ άλλοι διανοούμενοι. Στις εκλογές επικρατούν οι Σοσιαλδημοκράτες και οι Πράσινοι. Σημείο αναφοράς των κατοίκων είναι και ο κινηματογράφος «Βundesplatz» που βρίσκεται στην ομώνυμη πλατεία. Εδώ παρουσιάστηκε την περασμένη Κυριακή σε ειδική προβολή σε ένα κυρίως γερμανικό κοινό το ντοκιμαντέρ του Στέλιου Κούλογλου «Η νονά». Θέμα της ο βίος και η πολιτεία της Άγκελα Μέρκελ. Το ζητούμενο της βραδιάς ήταν πώς θα αντιδρούσε το γερμανικό κοινό.

Αντιδράσεις για την οπτική γωνία της ταινίας

Μιλώντας στην Deutsche Welle πριν την έναρξη της προβολής για τον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζει στην ταινία του την πολιτικό Άγκελα Μέρκελ ο Στέλιος Κούλογλου εξηγεί: «Όταν κάνω ταινίες δεν κοιτώ να κάνω ένα τηλεοπτικό ρεπορτάζ που εκεί ίσως να είναι αναγκαίο να υπάρχουν ισορροπίες. Εγώ θέλω να διηγηθώ μια ιστορία σύμφωνα με τη δική μου οπτική γωνία. Αλλά, βέβαια, δεν λέω πράγματα από το μυαλό μου.»

Για τα όσα υποστηρίζει ο Στέλιος Κούλογλου παρουσιάζει μάρτυρες, συνήθως άτομα που τηρούν μια σαφή αρνητική στάση έναντι της γερμανίδας καγκελαρίου. Για παράδειγμα η Γκέρντρουντ Χέλερ, καθηγήτρια φιλολογίας και πρώην σύμβουλος του άλλοτε καγκελαρίου Χέλμουτ Κολ, η οποία έγραψε ένα βιβλίο-λίβελλο κατά της Άγκελα Μέρκελ με τίτλο «Η νονά», τον οποίο υιοθετεί και ο Στέλιος Κούλογλου για την ταινία του. Στο βιβλίο της η Χέλερ υποστηρίζει ότι η νυν καγκελάριος βασίζει την εξουσία της σε «μαφιόζικες δομές»: παραμερίζει τον καθένα που θα μπορούσε να της είναι επικίνδυνος, δεν ανέχεται τη διαφορετική γνώμη και λέει ψέματα στο γερμανικό λαό.

Η άποψη της Γκέρντρουντ Χέλερ ότι η Άγκελα Μέρκελ απέκρυψε την αλήθεια για την κρίση στην Ελλάδα αμφισβητήθηκε στη συζήτηση που ακολούθησε μετά την προβολή της ταινίας. Η αντίδραση ενός θεατή: «Όσοι έχουν ψηφίσει στις τελευταίες γερμανικές εκλογές γνώριζαν για τις συνέπειες της πολιτικής της τρόικας στην Ελλάδα, για τα κοινωνικά προβλήματα κτλ. Παρόλα αυτά το εκλογικό αποτέλεσμα της κ. Μέρκελ ήταν εντυπωσιακό. Πιστεύεται λοιπόν, και αυτή είναι η κριτική που σας ασκώ, ότι αρκεί ως εξήγηση για την επιτυχία της να υποστηρίζετε ότι δεν έλεγε την αλήθεια στα μίντια, ότι δεν έλεγε την αλήθεια στους Γερμανούς;»

Ο Στέλιος Κούλογλου επέμεινε ότι αυτό δεν είναι το βασικό ζητούμενο της ταινίας του, να εξετάσει δηλαδή με ποιο τρόπο η Άγκελα Μέρκελ κέρδισε τις εκλογές αλλά ότι πέρασε στους Γερμανούς το μήνυμα ότι ανεξάρτητα από τα προβλήματα που υπάρχουν στην Ευρώπη η Γερμανία μπορεί καλύτερα από κάθε άλλη χώρα να τα αντιμετωπίσει.

«Στη Γερμανία τα πράγματα είναι πιο δύσκολα»

Ερωτηματικά διατυπώθηκαν στη συζήτηση με το κοινό και για το ρόλο που διαδραματίζει η Γερμανία και ειδικά η Άγκελα Μέρκελ στην αντιμετώπιση της τρέχουσας κρίσης. «Σαφώς, ο ρόλος της Γερμανίας είναι πολύ σημαντικός. Αλλά δεν νομίζετε ότι η ταινία υπερεκτιμά το ρόλο της Μέρκελ όταν η όλη διαχείριση της κρίσης είναι υπερεθνική;», ήταν η ερώτηση ενός θεατή.

Ο Στέλιος Κούλογλου αντέτεινε ότι ναι μεν συμμετέχουν η ευρωζώνη, η ΕΚΤ και το ΔΝΤ στην αντιμετώπιση της κρίσης αλλά τον πρωταγωνιστικό ρόλο διατηρεί η Άγκελα Μέρκελ. Στην παρατήρηση ότι στην ταινία του δεν παρουσιάζονται επαρκώς οι ελληνικές ευθύνες για την κρίση ο σκηνοθέτης απάντησε: «Δεν αρνούμαι τις ευθύνες της Ελλάδας αναφορικά με την κρίση. Πρόκειται όμως για ένα πρόβλημα ολόκληρου του συστήματος. Και το βρίσκω πολύ εσφαλμένο από την κ. Μέρκελ να παρουσιάζει την κρίση ως αποτέλεσμα λαθών μιας και μοναδικής χώρας, όπως συνέβη με την Ελλάδα.»

Στην πορεία της συζήτησης ο Στέλιος Κούλογλου ρωτήθηκε για την ως τώρα αποδοχή της ταινίας του στην Ελλάδα και αλλού. «Στην Ελλάδα είναι πιο εύκολα. Εκεί η κ. Μέρκελ δεν είναι ένα δημοφιλές πρόσωπο. Σε ό,τι αφορά τη Γερμανία, κατανοώ ότι επικρατούν διαφορετικές απόψεις. Στην Ιταλία η ταινία άρεσε πάρα πολύ. Στη Γαλλία μου ζητήθηκε να τη βγάλουν στις αίθουσες προβολής, κάτι που ξεκίνησε τώρα. Αλλά στη Γερμανία τα πράγματα είναι πιο δύσκολα.» Κι αυτός επειδή ταινίες ντοκιμαντέρ, όπως αυτή, σπάνια βρίσκουν το δρόμο στους γερμανικούς κινηματογράφους. Στο Βερολίνο πάντως η προβολή θα επαναληφθεί την ερχόμενη Κυριακή και αυτό επειδή αρκετοί ενδιαφερόμενοι που ήρθαν να τη δουν δεν βρήκαν εισιτήριο.

Παναγιώτης Κουπαράνης, Βερολίνο