Zašto muškarci više umiru od Kovida 19?
26. juni 2020
Od početka pandemije postoje pretpostavke zašto muškarci više pate od infekcije korona-virusom: manje vode računa o svom zdravlju, više puše, češće se hrane nezdravo. Naročito nezdrav je životni stil starijih generacija. Generalno, kako se pretpostavlja, muškarci kasnije odlaze kod ljekara.
Podaci istraživačke inicijative Global Healt 50/50 iz preko dvadeset zemalja potvrđuje da se žene podjednako često inficiraju kao muškarci. Ali muškarci najčešće oboljevaju teže od Kovida 19 i češće umiru od infekcije. Kada je riječ o stopi smrtnosti kod žena, ona iznosi jednu, a kod muškaraca dvije trećine.
To svakako ima veze s ranijim bolestima. Muškarci recimo imaju češće problema s kardiovaskularnim bolestima, od kojih i češće umiru od žena.
Pritom je odlučujuća starosna struktura: prema podacima njemačkog Instituta Robert Koh (RKI), muškarci između 70 i 79 godina starosti, najmanje dvostruko više umiru od žena. Tek nakon te starosne dobi, odnos počinje da se izjednačava, a zatim se ponovo razilazi kod starosne grupe od 90 do 99 godina.
Razlog za to je možda znatno veći broj starijih žena nego muškaraca. RKI ne objašnjava zašto su tolike razlike kada su u pitanju polovi.
ACE2 receptor kao glavni prolaz?
Važnu ulogu pritom bi mogao da ima receptor ACE2, jer on je neka vrsta prolaza za bolesti Kovid 19, SARS i MERS koje su posljedice korona-virusa. Muškarci su više na udaru i kada je u pitanju MERS, kaže Bernhard Cvisler, direktor klinike za anesteziologiju na minhenskoj univerzitetskoj klinici LMU.
Prema podacima studije koju je objavio University Medical Centar iz Groningena, koncentracija receptora ACE2 je veća kod muškaraca. Tu razliku vezanu za polove naučnici su uočili istražujući moguću vezu između receptora ACE2 i hronične srčane insuficijencije.
Bernhard Cvisler kaže da se upravo ispituje da li unos ACE inhibitora, koji snižavaju krvni pritisak, dovode do toga da ćelije pojačano grade receptore ACE2, što vodi ka većem riziku od infekcija. To je sasvim moguće, ali još uvijek nije dokazano.
Da li žene štite estrogen i jači imuni sistem?
Ženski imuni sistem je otporniji od imunog sistema muškaraca. Za to je zaslužan prije svega ženski polni hormon estrogen, koji stimuliše imuni sistem i brže i efikasnije djeluje protiv patogena. Muški testosteron sa druge strane koči sposobnost tjelesne samoodbrane.
Da imuni sistem žena generalno brže i bolje reaguje na virusne infekcije, prema ocjeni virologa, vide se i na primjeru drugih virusnih oboljenja, poput gripe ili običnih prehlada.
Žene međutim više pate od autoimunih bolesti, kod kojih imuni sistem pretjerano reaguje i napada sopstvene ćelije – što je moguća komplikacija i kada je riječ o Kovidu 19.
Uz to postoje u „genetski razlozi“, koji veći uticaj imaju kod žena, kaže u razgovoru za DW molekulerni virolog Tomas Pičman. Razlog za to su „pojedini geni koji su relevantni za imuni sistem. Geni odgovorni za prepoznavanje patogena, kodirani na X hromozomu“. Pritom su žene u prednosti jer poseduju dva X hromozoma, a muškarci samo jedan.
Poseban slučaj Indija
Iznenađenje su istraživanja iz Indije, koja pokazuju da su žene više izložene riziku smrtnosti od Kovida 19 nego muškarci. Stopa smrtnosti kod zaraženih žena u toj zemlji iznosi 3,3 procenta, dok je kod muškaraca 2,9 procenta. U starosnoj grupi od 40 do 49 godina, umrlo je 3,2 odsto zaraženih žena, u odnosu na 2,1 odsto muškaraca. U starosnoj grupi od 5 do 19 godina umiru isključivo žene. Taj indijski fenomen trenutno se intenzivno istražuje. Kao mogući razlog se navodi to da je u Indiji mnogo više starijih žena, nego muškaraca.
Takođe, zdravlju žena se u toj zemlji posvećuje znatno manje pažnje. Žene ne odlaze tako često kod ljekara i češće same pokušavaju da se izliječe. Tek znatno kasnije se odlučuju na testiranje ili preglede.
„Nejasno je koliko na sve to utiču biološki faktori, a koliko društveni. „U indijskom okruženju pol može da bude kritičan faktor“, kaže za BBC, S V Subramanian, profesor za zdravlje stanovništva sa univerziteta Harvard.
Još za vrijeme epidemije Španske gripe, u Indiji je 1918. godine umrlo znatno više žena nego muškaraca. Žene su bile podložnije infekcijama, jer mnoge od njih nisu bile dovoljno uhranjene, više vremena su provodile u nedovoljno provjetrenim stanovima sa lošom higijenom i više su se brinule o bolesnima.
Zašto su djeca manje ugrožena?
Kada je riječ o novom korona-virusu, iznenađujuće je da djeca nisu među najugroženijima u društvu. Kod većine djece simptomi bolesti su blagi, a često ih i nema. Od početka pandemije, u Njemačkoj je umrlo oko 8.900 ljudi, od kojih su samo troje bili mlađi od osamnaest godina.
Još uvijek nema pravog objašnjenja za to. Medicinari pretpostavljaju da kod male djece djeluje urođeni „nespecifični sistem“. Kao zaštitu od prvih patogena, majka već predaje fetusu svoju specifičnu imunu zaštitu, a kasnije i novorođenčetu, preko majčinog mlijeka.
U tu urođenu imunu zaštitu spadaju recimo ćelije-ubice – to su bijela krvna zrnca, koja napadaju sve patogene koje preko sluznice ili kože prodiru u tijelo.
Ta „pasivna imunizacija“ često je dovoljna sve dok djeca ne razviju svoj odbrambeni sistem. Do desete godine života djeca razvijaju svoj specifičan imuni sistem, koji i nakon toga čitav život ostaje spreman za učenje, kada se pojave novi patogeni.
Djeca nisu „raznosači infekcije“
U svakom slučaju starosne podjele kod Kovida 19 se znatno razlikuju u odnosu na druge infektivne bolesti, kod kojih djeca često važe za „raznosače infekcije“, zato što virus prenose brzo na čitavo stanovništvo.
To nije slučaj kada je riječ o korona-virusu, pokazuje istraživanje koje je sprovedeno na zahtjev vlade savezne pokrajine Baden-Virtemberg. Ono služi kao osnova za što brži povratak normalnog rada vrtića i škola, uz poštovanje higijenskih standarda i pravila o odstojanju.
Nejasno međutim ostaje da li zaražena djeca u istoj mjeri prenose zarazu kao i odrasli. U studiji o kojoj se mnogo raspravljalo, virusolog berlinskog kliničkog centra Šarite (Charité) Kristijan Drosten je pokazao da se kod djece u grlu može pronaći jednako veliki broj virusa kao kod odraslih. Do tog rezultata se došlo i u drugim, međunarodnim studijama.
Ipak, sama prisutnost virusa u disajnim putevima još uvijek nije dokaz da se ti virusi i jednako brzo prenose. S obzirom na to da djeca imaju manje simptoma – dakle, recimo manje kašlju – to može da znači da su zaražena, ali da manje ljudi zaraze, navode u saopštenju pedijatri i specijalisti za higijenu iz četiri ljekarska udruženja.