Turska kao bojno polje međunarodne mafije

Na osnovu međunarodne potjernice 4. novembra u Istanbulu je turska policija uhapsila crnogorskog šefa mafije Željka Bojanića za kojem je Interpol raspisao međunarodnu potjernicu i koji je umiješan u krijumčarenje droge. Srpski državljanin je imao falsifikovan pasoš. Opozicioni političar Kemal Kiličdaroglu je poslije toga napisao na Tviteru: „Sav mafijaški šljam je došao u naše gradove. Napustite naše gradove. Uništićemo vas. Uzmite svoje prljave pare sa sobom i odlazite“. 

Postoje indicije da brojne vođe inostranih kriminalnih grupa sve više koriste Tursku kao svoju centralu. Turska javnost je u posljednjih nekoliko godina periodično saznavala o događajima u čijem središtu su bili upravo takvi ljudi. Tako je 2007. iranski trgovac narkoticima Šarifi Zindašti uhapšen u Istanbulu, a zaplijenjeno je 75 killograma droge. On je od 2010. pušten na slobodu jer je u jednom sudskom procesu pristao da sarađuje kao takozvani „tajni svjedok”. Osam godina kasnije je uhapšen zbog ubistva, potom spornom presudom pušten, i od tada se nalazi u bjekstvu. I šef avganistanskih klanova Sanger Ahmadi, koji je prijetio smrću njemačkim policajacima, uhapšen je u Istanbulu. U Turskoj je u proteklih nekoliko godina počinjen čitav niz ubistava počinjenih na karakterističan mafijaški način. 

Azerbejdžanski kriminalac Ali Gamidov je ubijen 2013. u luksuznoj vili u Istanbulu. Osumnjičen je vođa druge azerbejdžanske kriminalne grupe Revšen Canijev. I on je ubijen 2016. Za to ubistvo je osumnjičen njegov sunarodnik Nadir Salifov, a on je ubijen 2020. 

I vođa gruzijske mafijaške grupe Gajoz Zvijadadze Longonozovič ubijen je 2018. u Antaliji. A srpski kriminalac Jovan Vukotić ubijen je 7. septembra ove godine u Istanbulu. Kako je Turska postala pribježište kriminalaca? 

Idealni most za kriminal

Bivši policijski funkcioner Hanefi Avdži ukazuje na to da je Istanbul ogroman – zvanično ima 16 miliona stanovnika. U Istanbulu je veliki broj turista, ali i izbjeglica iz Sirije, Avganistana i Irana. „Velika je mobilnost ljudi, Ovamo dolaze sve vrste ljudi. Među njima su i mafijaški akteri“. On potvrđuje da je posljednjih godina porasla aktivnost međunarodnih mafijaških grupa. „Akteri iz postsovjestkog prostora, sa Balkana i arapskog prostora dolaze u Tursku da ostvare svoje interese“. 

I novinar Timur Sojkan potvrđuje ove iskaze: “Najaktivnija kriminalna udruženja u Turskoj su ona sa Balkana i Kavkaza“. On kaže da je položaj turske ključan jer se u njoj ukrštaju putevi droge. Britanski istoričar Mark Galeoti je prije 10 godina napisao da je Turska za organizovani kriminal zbog svog položaja postala „ idealan most prema Evropskoj uniji i iz nje“. 

Slaba demokratija ohrabruje mafiju

I politički uslovi u Turskoj igraju određenu ulogu u ovakvom razvoju događaja. Bivši zamjenik sekretara turske tajne službe Dževat Oneš postavlja pitanje u kakvom se okruženju rado kreću kriminalne grupe. I odgovara: „Tu gdje nema pravne države, gdje nema pravde. Oni su aktivni tu gdje mogu da uspostave veze sa državnim institucijama“. Oneš pritom ukazuje na nedostatke u pravnoj državi i na oslabljenu demokratiju u Turskoj: „U Turskoj su se razvile neke nepovoljne okolnosti. Suočeni smo sa strukturom koju ne možemo regulisati ili izvesti pred sud. Kada je država sve manje pravna država, a nepravda se produbljuje, kriminalne organizacije sve više gledaju Tursku kao svoje polje djelovanja. Turska za njih nije samo most ili tranzitna zemlja, već zemlja u koju se doseljavaju“. I novinar Sojkan smatra da strane kriminalne organizacije znaju da u Turskoj vlada nekažnjivost: „Oni vide da se mafijaške strukture krivično ne gone“.

Oneš ukazuje na brojne špekulacije o tome kako mafija njeguje tajne veze sa državom, što joj olakšava posao u Turskoj. Primjer je vođa mafijaške organizacije Sedat Peker koji je donedavno na društvenim mrežama objavljivao kompromitujuće sadržaje za članove turske vlade. U posljednjih nekoliko mjeseci se on smirio. 

Avdži dodaje da je vizna politika turske vlade doprinijela aktuelnom trendu. 

„Tajna služba mora reagovati“

Poznavaoci prilika kritikuju aktuelnu praksu praćenja stranih kriminalnih organizacija. „Država mora nadzirati te ljude sa mnogo više pažnje i preduzeti preventivne mjere”, kaže Avdži. Prema njemu svakodnevna politika utiče na rad tajne službe, što dovodi do zapostavljanja važnih zadataka, pa se manje pažnje obraća na međunarodnu mafiju i manje sredstava se izdvaja za njeno suzbijanje: „Obavještajna služba radi u saglasnosti sa vladom. A odavno je trebalo da se usredsrijedi na bezbjednost zemlje”. 

Pratite nas i na Fejsbuku, preko Tvitera, na Jutjubu, kao i na našem nalogu na Instagramu.