San o mirnoj Evropi

On je taj koji čuva jedinstvo Evropske unije. Uz ovo kratko i jasno obrazloženje je još protekle godine donesena odluka da se predsjedniku EU Hermanu van Rompuyu dodijeli Karlova nagrada za 2014. godinu. Tada se činilo da je sa Evropskom unijom manje-više sve u redu. Ekonomska kriza je dovedena pod kontrolu. Prijeteći finansijski kolaps je posrnule zemlje injekcijama u milijardama eura uspio spasiti od bankrota.

A onda je, 25 godina nakon pada komunizma, došla kriza u Ukrajini i sa njom opasnost od novog hladnog rata. Tako je istok Evrope još više dospio u fokus Zapada, koji je prisiljen da reaguje na novu prijetnju iz Rusije. Šef Kremlja Vladimir Putin je, protivno svim međunarodnim sporazumima i dogovorima, prekrajajući geopolitičku kartu, doveo Zapad pred svršen čin. Aneksija Krima je samo jedan primjer za to. Ekonomske sankcije u nekoliko faza protiv agresivne politike Moskve, kao i privredna i politička pomoć zemljama istočne Evrope koje se žele osloboditi neprijateljskog Putinovog zagrljaja, je mješavina koja Evropskoj uniji ponovo daje sjaj i odlučnost, osobine, koje su se proteklih godina činile izgubljenim.

Evropa mira a ne Evropa zidova i granica

Sada je Evropa, dodjelom Karlove nagrade, ponovo poslala pravu poruku. Zbog krize u Ukrajini promijenjen je tok ceremonije u Ahenu. Po prvi put od dodjele Karlove nagrade, nije bilo laudacija. Umjesto toga su u Ahen pozvani premijeri tri istočno-evropske zemlje, koje su nekada bile u sastavu Sovjetskog saveza: Ukrajine, Moldavije i Gruzije, kako bi izvjestili o napetoj situaciji u njihovim zemljama.

Arsenij Jazenjuk, Iurie Leanca i Irakli Garibašvili su istakli opredijeljenost njihovih zemalja za Evropsku uniju. Samo nekoliko dana nakon izbora za Evropski parlament, na kojima su vjetar u leđa dobile snage koje su kritički nastorjene prema EU, poruka iz sale za krunisanje kraljeva u Ahenskoj vijećnici glasi da mnogi narodi u susjedstvu sanjaju zajednički san o miru i slobodnoj Evropi.

Hrabri nastup tri evropska premijera ostavio je dubok utisak na sve. Kada ukrajinski premijer Jazenjuk kaže da niko nema pravo da u Evropi povlači nove granice ili da podiže nove zidove, onda se to u nekada podijeljenoj a sada ujedinjenoj Njemačkoj najbolje može razumjeti. A kada njegov moldavski kolega po funkciji ukaže kako su evropske integracije egzistencijalno pitanje, onda i posljednji kritičari proširenja shvate da ti narodi i zemlje imaju samo jednu želju - da žive u zajedničkoj Evropi. Prepustiti ih sada samima sebi, bio bi kažnjiv i neoprostiv propust. Ljudima u Ukrajini, Moldaviji i Gruziji je potrebna jasna evropska perspektiva.

Evropa umjesto Euroazije

Sigurno je bila slučajnost što se termin svečane dodjele Karlove nagrade u Ahenu poklopio sa osnivanjem Evroazijske ekonomske unije u glavnom gradu Kazahstana Astani. Nakon višegodišnjih nastojanja Rusiji je uspjelo da dvije bivše sovjetske republike Bjelorusiju i Kazahstan namame u zajedničku uniju. No, u sastavu te unije najviše nedostaje Ukrajina. Ona je ovom ruskom savezu okrenula leđa.

Niko organizatorima a najmanje Herman van Rompuy neće zamjeriti što su premijeri Ukrajine, Moldavije i Gruzije stajali više u centru pažnje nego dobitnik Karlove nagrade. Herman van Rompuy je neupadljivo ali odlučno godinama vodio politiku otvaranja EU na istok. Tim je on dao svoj doprinos uspjehu Evropske unije. I istok Evrope bi trebao sada dati svoj doprinos, kako bi san o ujedinjenoj Evropi postao stvarnost.