Izvještaj o "Pegazu" - "Sramota za demokratiju"

Izraelska operativna kompanija tvrdi da je špijunski softver "Pegaz" namijenjen samo za upotrebu u borbi protiv teškog kriminala i terora. Ali istraživački novinari su prije oko dvije godine saznali da su mobilni telefoni masovno zaraženi softverom. Bilo je riječi o možda oko 50.000 telefonskih brojeva.

Očigledno se to desilo u ime države da bi se zastrašili nepoželjni ljudi. Novinari, sudije i opozicioni političari su takođe bili žrtve u zemljama Evropske unije. Ali njihovi rođaci takođe mogu biti špijunirani pomoću ovog softvera.

Istražni odbor Evropskog parlamenta proveo je godinu dana istražujući upotrebu „Pegaza” i sličnih softvera. Danas se glasa o konačnom izvještaju od 166 stranica.

Poslanici Evropskog parlamenta sada znaju da je 14 zemalja EU kupilo „Pegaz” pod maskom nacionalne bezbjednosti i borbe protiv terorizma, izjavila je evroposlanica Ljevice Kornelija Ernst u Parlamentu u Strazburu. Njen zaključak glasi: „To je sramota za demokratiju“.

Među zemljama koje su kupile softver su Grčka, Španija, Poljska i Mađarska.

Mnoge zemlje EU nisu pomogle u istrazi

Mnoge kritičke riječi evropskih poslanika upućene su državama članicama tokom parlamentarne debate. Zamjeraju da skoro uopšte nisu pomogle istražnom odboru u njegovom radu na rasvjetljavanju slučaja. Poslato je 27 upitnika. Na neke uopšte nije odgovoreno.

Bilo je korisnije razgovarati sa samim pogođenima. Poslanici EP su, između ostalih, putovali u Grčku, Poljsku i Španiju, a razgovarali su i sa stručnjacima. Ispostavilo se da su posebno ugrožene žrtve u Mađarskoj i Poljskoj. U Poljskoj se kaže da je „Pegaz” bio dio sistema za praćenje opozicije ili kritičara kontroverzne reforme pravosuđa desničarsko konzervativne partije PiS. U Mađarskoj se kaže da je primarni cilj uništavanje medijske raznolikosti.

U obje zemlje su nedostajali kontrolni mehanizmi. U nekim slučajevima, pogođeni su saznali za špijunski napad samo preko dojave proizvođača mobilnih telefona.

Špijunski napadi na katalonske separatiste

U Španiji je u skoro 50 slučajeva nejasno ko je odobrio upotrebu špijunskog softvera. Tamo su napadi, između ostalih, bili usmjereni protiv katalonskih separatista. Ali, poslanici su potvrdili da Španija ipak ima funkcionalnu pravnu državu.

Potpredsjednica Parlamenta Katarina Barli poslije istraživanja zaključuje da će regulativa širom EU regulisati koji utikač i koji kabl pripadaju mobilnom telefonu. Ali ne postoje pravila za špijunski softver.

Između ostalog, mora se dogovoriti šta se podrazumijeva pod nacionalnom bezbjednošću. Ovo zahtijeva zajedničku definiciju, na primjer preko pozitivne liste koja navodi šta treba da bude uključeno. Zatim, tako se barem nadaju, države više neće moći da koriste ovo kao proizvoljan izgovor za korišćenje špijunskog softvera.

Ali, u ozbiljnim prijetnjama…

Barli kaže da postoji i potreba za boljim parlamentarnim nadzorom, adekvatnom zaštitom žrtava i kontakt tačkom za provjeru špijunskih napada putem mobilnog telefona. U ozbiljnim prijetnjama, međutim, priznaje istražni komitet, upotreba tehnologije može biti odgovarajuća. Poslanik iz FDP-a Moric Kerner poziva prvo na moratorijum na korišćenje softvera.

U podne će se glasati o preporukama anketnog odbora. Upitno je da li će ubijediti države članice da popuste.

Tagesschau/ ss

Pratite nas i na Facebooku, preko Twittera, na Youtubeu, kao i na Instagramu